Kies één moment – Hiermee wordt voorkomen dat de behandeling van de begroting twee keer een politieke strijd wordt. Zaken waar in eerste instantie op bezuinigd wordt, worden vaak ook de tweede keer gekort.
Zo laat mogelijk – De begroting kan door veel beïnvloed worden, zoals ramingen van het Rijk of tekorten op jeugdzorg. Door zo laat mogelijk de begroting te behandelen, voorkom je dat er achteraf nog veel geschoven moet worden.
Maak aan alle partijen duidelijk wanneer dit is – Zorg ervoor dat alle partijen, college, inwoners, bedrijven etc. weten wanneer de begroting wordt besproken. Maak duidelijk dat dit bijvoorbeeld niet al in juni bij de voorjaarsnota is, maar echt pas in oktober of november.↑
Een gemiddelde gemeente heeft tussen zes en negen programma’s, waarbij twintig programma’s als maximaal geldt.
Raadsleden kunnen grip krijgen op de bestedingen van het college binnen programma’s op twee manieren:
Het college kan tegenvallers bewaren totdat er meevallers zijn. Hiermee strepen zij mee- en tegenvallers tegen elkaar weg. Echter meevallers kunnen betekenen dat er geld niet wordt uitgegeven aan de inwoners. Daarnaast kunnen tegenvallers betekenen dat bepaalde uitgaven anders ingedeeld moeten worden. Enkel mee- en tegenvallers tegenover elkaar zetten negeert de achterliggende gronden.↑
Een jaarlijks stijgende algemene reserve, zonder dat deze gedurende het jaar afneemt, betekent dat er ook geld vrijgemaakt kan worden voor bestedingen. Bepaal wat als algemene reserve geaccepteerd kan worden en besteed het vrijgekomen geld doelmatig.↑
De raad bepaalt waar bestemmingsreserves aan worden uitgegeven. De raad kan terugkomen op besluiten van eerdere bestemmingen, ook uit eerdere raadsperiodes.↑
Als een voorziening altijd een bepaald bedrag is, dan is die kennelijk niet nodig. Dit is een verkapte reserve.
Vervang pas als het nodig is. Vaak worden zaken vervangen als ze afgeschreven zijn terwijl deze nog functioneel zijn.
Gemeenten hebben vaak meerdere voorzieningen voor vergelijkbare zaken. Vaak heeft een afdeling ouderenzorg een voorziening voor de vervanging van een busje voor de ouderenzorg in jaar 1, afdeling groen een voorziening voor een groenbusje in jaar 2, afdeling kinderopvang een voorziening voor een busje in jaar 3, enz. Als de gemeente elk jaar een busje koopt, is er geen voorziening nodig. Te veel voorzieningen zijn dus te voorkomen, niet zo zeer door het samenvoegen van voorzieningen maar om het vrijvallen van voorzieningen. Dat levert (incidenteel) geld op. ↑
Gemeenschappelijke Regelingen ontsnappen doorgaans aan bezuinigingen. Daarom ga nu aan de slag met de begroting van 2021. Ga met partijgenoten uit buurgemeenten in gesprek over de begroting van de GR in 2021.
Geef de vertegenwoordiger van de GR voor 15 april 2020 een mandaat mee naar de begrotingsbespreking 2021.
Een GR hoeft geen eigen reserve te hebben. Accepteer dan wel dat de GR af en toe de hand komt ophouden. Voorzieningen zijn wel nodig.↑
Het college kan niet toveren, maar het kan wel geld wat al ergens in een potje ligt terugtoveren. Oplettendheid is geboden wanneer een wethouder opeens met een potje komt. Dat potje moet sowieso al bestaan (hebben). Want geld toveren kan niet, maar terugtoveren wel. Daarmee bedoelen we het volgende: als de gemeenteraad dat soort potjes die de wethouder ineens noemt en die bij de raad onbekend zijn - althans niet in de begroting staan en nooit door de raad zijn goedgekeurd - heeft de raad ook geen grip op wat er met dit soort potjes gebeurt. De raad kan dan ook niet meer bepalen wat er met het geld in dat potje dient te gebeuren. Meestal is de raad wel op de hoogte van alle potjes, die als het goed is dan staan vermeld in het overzicht van reserve en voorzieningen. Zelden is de raad op de hoogte welke potjes ruimer zijn dan nodig. Daar hoort en moet de raad grip op krijgen. Vraag dus - wanneer een wethouder ineens een potje te voorschijn tovert - altijd door waar dit geld vandaan komt.
Wanneer er door financiele problemen bezuinigingen zijn gewenst, is het belangrijkste om alle reserves en voorzieningen door te lichten. Het meest praktische is om de wethouder te vragen dat voor de raad te doen en inzichtelijk te maken. Zo krijg je als raad kijk op waar de financiele ruimte zit.↑
Een gemeente wordt niet onder toezicht van de provincie geplaatst omdat het te veel schuld heeft. Zeker in deze gunstige tijden kan het lonen om meer te lenen zodat er geïnvesteerd kan worden in lange termijnprojecten. Belangrijk is dat er geleend wordt voor een doelmatige besteding en er een plan ligt voor het afschrijven van de schuld.
Ga niet lenen voor structurele tekorten, bijvoorbeeld in de jeugdzorg, aan te vullen maar alleen voor incidentele zaken, zoals de bouw van een school. Dat is doelmatiger.↑