Alle raadsgriffies zijn te klein
De raadsgriffie is in alle gemeenten te klein. Zowel in kleine, middelgrote en grote gemeenten is de omvang van de griffie kleiner dan goed is voor de ondersteuning van de raad en wenselijk is om als raad een echte duale rol te kunnen pakken. Alleen in de grote gemeenten komt de omvang van de griffie in de buurt van wat nodig en wenselijk is.
Dit blijkt uit het benchmarkrapport dat Marcel Bouman heeft uitgevoerd door een vergelijkend onderzoek over de omvang, rol en positie van de raadsgriffies in de gemeenten in Gelderland, Noord-Brabant en Limburg en keuzes en werkwijze van gemeenteraden.
Omvang griffie
In de kleinste 55 gemeenten in Brabant, Gelderland en Limburg met minder dan 25 duizend inwoners heeft de gemeenteraad een griffie met een gemiddelde omvang van 1,71 fte. De kleinste griffie heeft een omvang van 0,45 fte, de grootste 3 fte.
In de 64 middelgrote gemeenten (met 25 tot 60 duizend inwoners) in deze drie provincies heeft de gemeenteraad een griffie met een gemiddelde omvang van 2,89 fte. De kleinste griffie heeft 1,43 fte en de grootste 5,16 fte.
In de zestien grote gemeenten met meer dan zestigduizend inwoners komt de gemiddelde omvang van de griffie uit op 5,13 fte. De kleinste griffie heeft een omvang van 2,20 fte en de grootste een omvang van 8 fte.
Landelijk ligt de gemiddelde omvang per griffie op 3,6 fte, zo heeft de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden in 2022 vastgesteld in eigen onderzoek, met een gemiddelde van vier medewerkers per griffie.
Vergadermodel
Bepalend voor de gewenste omvang van de griffie is volgens onderzoeker Bouman de rolopvatting van de raad. Een raad die stevig wil sturen en naar buiten gericht is zal over een grotere griffie moeten beschikken. Het vergadermodel speelt daarbij ook een rol: een gemeenteraad met een politieke markt die gericht is op ontmoeting en samenspel van de raad met de inwoners betekent een grotere griffieorganisatie. Uit het onderzoek blijkt dat de helft van de gemeenteraden nog werkt met een traditioneel commissiemodel.
Drie griffiepakketten
Het onderzoek signaleert drie vormen van griffieondersteuningspakketten voor de raad. “Hoe vooruitstrevender de gemeenteraad, hoe omvangrijker en competenter de griffie. Traditionele gemeenteraden hebben een intern gerichte en volgende werkwijze en dat leidt in de praktijk tot een basispakket in de dienstverlening van de griffie. Meer vooruitstrevende gemeenteraden hebben een meer extern gerichte en of sturende werkwijze en dat leidt tot pluspakketten soms tot complete dienstenpakketten.”
Drie typen raadsgriffies
Drie typen raadsgriffies komen in het onderzoeksrapport naar voren. “Traditionele gemeenteraden hebben kleine raadsgriffies, de zogenaamde basisgriffie. Meer vooruitstrevende gemeenteraden hebben grotere griffies, plusgriffies. Grote gemeenten hebben vaak meer duaal vooruitstrevende gemeenteraden met grote strategische griffies.”
Gewenste omvang
Om voldoende slagkracht te hebben en als gemeenteraad echt duaal te kunnen functioneren, is het in alle gemeenten nodig dat de omvang van de griffie groter wordt. De basisgriffie van kleine gemeenten die ligt tussen 0,5 tot 3 fte moet volgens de onderzoeker omhoog naar 4 fte. De plusgriffie in middelgrote gemeenten, die een gemiddelde omvang hebben van 3 tot 5 fte moet omhoog naar 5 tot 6 fte. De griffie in de grote gemeenten met een omvang van 5 tot 8 fte moet om voldoende slagkracht te hebben omhoog naar 7,5 tot 10 fte, concludeert onderzoeker Bouman in zijn benchmarkrapport Raadsgriffies anno 2022, de toekomstbestendige lijn.
Meer informatie
Om het gesprek te voeren in de raad en de werkgeverscommissie over de ideale omvang van de griffie heeft de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden een handreiking met draaiknoppen gemaakt.
De Raad voor het openbaar bestuur heeft gemeenteraden opgeroepen te investeren in het versterken van de ondersteuning, zie daarover het gehouden webinar en het rapport Goede ondersteuning sterke democratie.
