Boogers: Raad scherpe controle op sociale- en zorgtaken, niet sturen
De gemeenteraad moet scherp controleren op de nieuwe sociale- en zorgtaken die de gemeenten van het Rijk krijgen. ‘Vraag wethouders kritisch op wat ze afspreken in de samenwerking met gemeenten over de uitvoering van de nieuwe taken. Controleer scherp en kijk daarbij naar de maatschappelijke effecten. En ik zou zeggen: 'treed minder sturend op’, aldus prof. Marcel Boogers tijdens het seminar van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden in Gouda over samenwerking door gemeenten.
Gemeenten krijgen per 1 januari 2015 nieuwe sociale- en zorgtaken van het Rijk overgeheveld, zoals jeugdzorg, participatie en awbz. Veel van deze taken zullen gemeenten in samenwerking met elkaar gaan uitvoeren. ‘Het zijn persoonsgebonden taken en die zijn politiek heel gevoelig’, analyseerde Boogers. ‘Daarom is er ook veel ongemak over het democratisch gat wat er is’. Want op taken die in samenwerking worden uitgevoerd, heeft de gemeenteraad niet rechtstreeks grip. De eigen wethouder erover ter verantwoording roepen is lastig, omdat niet alleen de eigen wethouder maar ook de verantwoordelijke wethouders van alle overige bij de samenwerking betrokken gemeenten verantwoordelijk zijn voor de genomen besluiten.
Politiek gevoelig maar weinig ruimte om te politiseren
Volgens Boogers, hoogleraar regionaal bestuur aan de Universiteit Twente, bieden de nieuwe sociale- en zorgtaken weinig ruimte voor gemeenteraden ‘om te politiseren.’
‘De taken moeten gewoon goed uitgevoerd worden. Je kunt wel een beetje letten op de kosten en op het kwaliteitsniveau maar de verschillen tussen gemeenten zullen beperkt zijn. Het is lastig uit te leggen wanneer burgers in de ene gemeente een dubbel zo hoge eigen bijdrage moeten betalen dan in de andere gemeente. Nederland hecht zeker ook op deze taken aan het gelijkheidsbeginsel.’
Ramp op lange termijn voor gemeenten
Op korte termijn voorziet Boogers geen rampen ontstaan bij de uitvoering van de nieuwe sociale- en zorgtaken door gemeenten. ‘Op de lange termijn kan de uitvoering van deze taken door gemeenten wel tot rampen leiden. We weten niet hoe de nieuwe zorgarrangementen er gaan uitzien. Hoe en welke maatschappelijke organisaties, vrijwilligers- en mantelorganisaties gaan de taken straks uitvoeren? Daar moet de gemeenteraad dus scherp op letten. Ik zou daarom zeggen: wees minder sturend vooraf, controleer scherp en kijk daarbij vooral naar de maatschappelijke effecten’, aldus Boogers op het seminar van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden in Gouda.
De analyse van Boogers werd niet door alle raadsleden, aanwezig in Gouda op de bijeenkomst van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, gedeeld. Diverse raadsleden betoogden dat het belangrijk is dat de gemeenteraad juist een sturende rol vervult bij het uitvoeren van sociale- en zorgtaken door gemeenten.
Raadsleden vrezen dat door de groei van het aantal gemeenschappelijke regelingen de lokale democratie wordt bedreigd, zo bleek uit de in Gouda door onderzoeksbureau Overheid in Nederland gepresenteerde uitkomsten van een landelijke enquete onder raadsleden. Deze enquete is uitgevoerd in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, zie voor meer informatie: "Samenwerking gemeenten bedreigt lokale democratie" en "Onderzoek onder Raadsleden naar regionale samenwerking, gemeenschappelijke regelingen en herindeling".