Coalitieakkoorden doen niets met zorgen raad over regionale samenwerking

Coalitieakkoorden zijn geen afspiegeling van de zorgen van raadsleden over regionalisering van taken en het mogelijke verlies van democratische controle. Coalitieakkoorden nemen de zorgen over een verlies van gemeentelijke controle van raadsleden nauwelijks weg en stellen geen concrete maatregelen voor om regionale overheden onder de loep te nemen.

Dit blijkt uit het onderzoek van Daan Zieren van de Universiteit Leiden. Zieren deed het onderzoek in het kader van zijn masterscriptie en analyseerde acht coalitieakkoorden op de vraag hoe en op welke wijze zij omgaan met de zorgen van raadsleden over het verlies aan controle, invloed en grip op regionale samenwerking. Het onderzoek is gepubliceerd als “De Dynamiek van Regionalisering in Lokaal Bestuur”.

Bedreiging

Het vertrekpunt voor het onderzoek van Zieren vormde de drie gehouden vierjaarlijkse onderzoeken van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden over hoe raadsleden oordelen over invloed en controle op regionale samenwerking. Deze onderzoeken zijn gehouden in 2013, 2017 en 2021. De uitkomst: een forse meerderheid van de raadsleden vindt gemeenschappelijke regelingen een bedreiging voor de lokale democratie. Het overgrote deel van de raadsleden is ontevreden over de mogelijkheden om regionale besluitvorming te beïnvloeden. Bovendien vinden raadsleden dat de invloed van de raad wordt uitgehold.

Acht coalitieakkoorden

Voor Zieren leidde dit tot de vraag: worden er in coalitieakkoorden afspraken gemaakt om de zorgen van raadsleden weg te nemen. De Leidse onderzoeker analyseerde de coalitieakkoorden van Alblasserdam, Almelo, De Ronde Venen, Dordrecht, Leiden, de voormalige gemeente Mill en St. Hubert, Den Bosch en Sluis. Hij kwam tot de conclusie dat de coalitieakkoorden niet voldoende reflecteren op de zorgen van raadsleden over het mogelijk verlies van democratische controle. Er worden ook weinig concrete maatregelen voorgesteld om regionale overheden meer in positie te brengen. Uit dit onderzoek blijkt, kortom, dat coalitieakkoorden deze zorgen grotendeels negeren.

Gemeentegrootte

Grote gemeenten blijken zich eerder verantwoordelijk te voelen voor de regio. Kleine gemeenten leggen eerder de nadruk op het nastreven van lokale belangen in de regionale samenwerking en dat kleine gemeenten zich afhankelijker opstellen, zo constateert Zieren. Maar essentiele verschillen in de aanpak in coalitieakkoorden tussen grote en kleine gemeenten zijn eer niet. Kleinere gemeenten of gemeenten met raadsbrede akkoorden zijn niet per se kritischer over de wijze van democratische controle op regionale samenwerking dat de afspraken die door coalities in grote gemeenten worden gemaakt.

Negeren 

Volgens Zieren is de conclusie helder: zijn onderzoek laat zien dat er “een gebrek aan erkenning is van de opschaling van het lokaal bestuur in de lokale politiek” en dat “efficientie en effectiviteit boven democratische controle gaan”.

Meer informatie

Lees hier het volledige onderzoek ‘De Dynamiek van Regionalisering in Lokaal Bestuur’.

Lees hier de samenvatting.

Voor wie meer wil weten over de door de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden uitgevoerde onderzoeken onder raadsleden en over andere publicaties over de rol van de raad in de regionale samenwerking zie onze themapagina Raad in de regio.

Raadsleden die vragen hebben over kunnen mailen naar info@raadsleden.nl