Column Douwe Jan Elzinga: Totaal vuurwerkverbod is onvermijdelijk
Hoogleraar staatsrecht Douwe Jan Elzinga geeft in zijn columns een blik op het lokaal bestuur. Zijn nieuwste column is een pleidooi voor een vuurwerkverbod in coronatijd.
Is het aanvaardbaar om met de komende jaarwisseling met voorrang vuurwerkslachtoffers in het ziekenhuis te behandelen? Kunnen patiënten met uitgestelde operaties schade claimen, indien vuurwerkslachtoffers wel worden behandeld? De laatste vraag kan bevestigend worden beantwoord. Ieder vuurwerkslachtoffer is er één te veel, vooral in Corona-tijd, stelt Douwe Jan Elzinga in zijn nieuwste column.
Nu een deel van de reguliere ziekenhuiszorg is afgeschaald en uitgesteld, is het in alle opzichten onaanvaardbaar om rond de komende jaarwisseling wel bedden te reserveren voor vuurwerkslachtoffers. Indien er door de overheid geen vergaande maatregelen worden genomen om te voorkomen dat er vuurwerkslachtoffers zullen zijn, ontstaan er goede gronden voor schadeclaims van deze aard.
Indien de nationale overheid zou verzuimen om hier in te grijpen, is er tevens een gerede kans dat een totaal vuurwerkverbod via de rechter kan worden afgedwongen door belanghebbenden, waaronder ziekenhuizen, medisch specialisten etc.
Rond de vorige jaarwisseling verdedigde ik de stelling - mede in het licht van de Urgenda-uitspraak van de Hoge Raad - dat als de rechter de nationale overheid kan dwingen om vergaande klimaatmaatregelen te nemen er ook ruimere mogelijkheden ontstaan om via de rechter vuurwerkverboden te realiseren.
Bij de jaarwisseling van 2019 op 2020 werden door het gebruik van vuurwerk het leven en de veiligheid van burgers in gevaar gebracht. Waar de Hoge Raad in de Urgenda-zaak nog een gekunstelde route moest bewandelen om aan de artikelen 2 en 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens een soort rechtstreekse werking te geven, is die route in het vuurwerk-dossier aanzienlijk gemakkelijker.
Er vielen in de vorige oudejaarsnacht diverse doden en het aantal gewonden was aanzienlijk. En de bedreiging van hulpverleners en politie nam een omvang aan die niet eerder was vertoond. De rechter hoefde er echter nog niet aan te pas te komen omdat de nationale overheid een vuurwerkverbod afkondigde voor knalvuurwerk en verdere maatregelen in het vooruitzicht stelde. Diverse gemeenten kondigden aan dat ze een totaalverbod zouden gaan toepassen. Dat aantal gemeenten is echter aanzienlijk geslonken.
En ook is de situatie nu nogal verwarrend. Wat is precies siervuurwerk? Wat te doen met vuurwerk dat in Duitsland en België wordt gekocht en moeilijk in een definitie is te plaatsen? Wat moet er gebeuren met het traditionele carbid-schieten in sommige provincies, etc., etc. De vuurwerkbranche probeert door juridische procedures de omvang van het vuurwerkdomein zoveel mogelijk op te rekken. De grenzen en de mazen zullen worden opgezocht en er zullen bij deze gemengde constellatie allerlei handhavingsproblemen gaan ontstaan. En het betekent ook dat er onder gelding van dit regime weer slachtoffers van vuurwerk zullen zijn rond de jaarwisseling van 2020 op 2021.
Maar in Corona-tijd is door de zwaar overbelaste zorg in de ziekenhuizen ieder vuurwerkslachtoffer er één te veel. Voor alle patiënten die in de wacht zijn gezet vanwege de Covid-zorg is het ook moreel volkomen onverteerbaar dat bij achterwege blijven van een totaal vuurwerkverbod er vuurwerkslachtoffers met voorrang zullen worden behandeld. En om die reden moet de nationale overheid nu hard en duidelijk ingrijpen. Een totaal vuurwerkverbod voor iedereen en alles, in ieder geval deze keer. Harde en hoge boetes voor hen die zich niet aan dit totaalverbod houden. En een ruimhartige en eenmalige compensatie voor de vuurwerkbranche.