De raad bepaalt zelf
Raadsleden bepalen zelf op welke wijze er politiek wordt bedreven in de gemeenteraad. Dit is een principe dat raadsleden kan helpen om zichzelf en de raad te positioneren. Uit onderzoek van het NSOB blijkt dat er vijf principes van politiek zijn. Deze vijf principes helpen raadsleden om voor zichzelf en de raad te bepalen op welke wijze er politiek wordt bedreven in de gemeenteraad. Te beginnen met principe één: Politiek is bepalen wat politiek is.
Het eerste principe van politiek is relevantie. In de samenleving spelen bepaalde kwesties en zijn er verschillen aanwezig. Deze verschillen, scheidslijnen en kwesties worden benoemt door de politiek. Net zo geldt dat er een aantal juist niet benoemd worden. Het relevant maken van een selectie van scheidslijnen, de keuze om deze te politiseren, maakt dat deze scheidslijnen politiek geaard zijn. De politiek (de raadsleden) bepalen zelf wat politiek (relevant) is.
Maar wat betekent dit principe voor de wijze waarop raadsleden politiek bedrijven in de gemeenteraad? Om deze vraag te kunnen beantwoorden, is het eerst van belang om een begrip te hebben van de krachten die in de gemeenteraad spelen.
Tegenstrijdige krachten
In het politieke spel van de gemeenteraad spelen er tegenstrijdige krachten. Deze kunnen zowel tegenwerkend als samenbrengend zijn en kunnen zich ook tegelijkertijd manifesteren. In het onderzoek van het NSOB worden deze krachten beschreven als divergerend (tegenwerkend) en convergerend (samenbrengend).
De tegenwerkende kracht houdt in dat er in de gemeenteraad sprake is van strijd en conflict over de verschillen die aanwezig zijn. Deze voortdurende strijd zorgt ervoor dat raadsleden tegenover elkaar staan in plaats van dat ze samenwerken.
De samenbrengende kracht houdt daarentegen in dat er een besef aanwezig is in de raad dat zij het hoogste bestuursorgaan zijn en daarom gezamenlijk moeten opereren.
Principes en krachten
Het principe Politiek is bepalen wat politiek is, kan aan beide krachten gekoppeld worden. Anders gezegd, raadsleden kunnen zelf aan de hand van dit principe bepalen op welke wijze zij invulling gaan geven aan hun raadslidmaatschap.
Als raadsleden ervoor kiezen om in te spelen op de tegenwerkende kracht, wordt er gekozen voor een positionering strijd en conflict. Verschillen tussen de partijen worden benoemd en vergroot. Er wordt veel gepolitiseerd.
Als wordt gekozen om in te spelen op de samenbrengende kracht, wordt er gekozen voor een positionering van samen overleggen. De raad bepaalt gezamenlijk wat politiek en op welke gebieden er ruimte is voor politisering.
In het onderzoek van het NSOB benadrukken de auteurs dat er geen foute keuze is. Beide keuzes voor een bepaalde positie zijn afhankelijk van de doelen die een raad heeft. De positie die de raad inneemt en op welke wijze raadsleden politiek bedrijven is puur een afweging van hoe je als raad die doelen wenst te bereiken en welke positie daarvoor het meest geschikt is.
De raad bepaalt zelf
Dit eerste principe van politiek dient als handvat voor raadsleden om de raad te positioneren. Raadsleden bepalen zelf wat politiek is en hoe ze daar invulling aan geven. Ze kiezen zelf of ze gebruik willen maken van divergerende of convergerende krachten. Beide keuzes zijn goed, maar het is van belang dat je als raadslid of als raad in zijn geheel beseft dat je deze keuze zelf kunt bepalen.
Meer info
Meer informatie over de vijf principes van politiek en het proces van divergerende en convergerende krachten kunt u lezen in het rapport ‘Gemeenteraden positioneren. Van professionaliseren naar politiseren’. Volgende week wordt het tweede principe belicht.
