“De raad moet geen Tweede Kamer spelen”

“De raad moet geen Tweede Kamer spelen”

Raadsleden zelf, de burgemeester en wethouders kunnen op drie manieren een eigen bijdrage leveren om het gezag van de gemeenteraad te versterken.Burgemeester en wethouders moeten er voor zorgen dat de raad in positie wordt gebracht, de raad dient zich te concentreren op hoofdlijnen en “de gemeenteraad moet geen Tweede Kamer spelen”.

Rien Fraanje, secretaris-directeur van de Raad voor het Openbaar Bestuur, noemde deze drie punten als belangrijke zogeheten interne factoren die bijdragen aan het gezag van de gemeenteraad.
Er zijn twee belangrijke externe factoren die het gezag van de raad beïnvloeden: de toedeling van taken aan gemeenten wordt steeds onevenwichtiger en er is sprake van een sluipende regionalisering van taken, zoals in de jeugdzorg en over de plaatsing van windmolens en de aanleg van zonneparken, de Regionale Energiestrategie.
“De gemeenteraad heeft formeel het laatste woord, maar omdat ook heel veel andere gemeenteraden over deze zaken moeten beslissen, heb je per saldo niet veel invloed en dat doet iets met je macht en je gezag als raad”.

Tweede Kamer

Raadsleden doen er vooral verstandig aan om niet te veel de Tweede Kamer na te spelen, betoogde Fraanje. “Elkaar vliegen afvangen en partijpolitieke zaken belangrijker maken dan de vraag hoe helpen we de gemeenschap verder, helpt niet om het gezag van de raad te versterken.”
Volgens Fraanje is het geen verbod op een scherp debat, maar een uitnodiging om een scherp debat te voeren over de inhoudelijke verschillen. “Het moet gaan niet om een cultuur van afrekenen, maar wel kritisch volgen en controleren.’’

Ombudsfunctie

Het gezag van de raad kan ook worden versterkt wanneer de raad zich bij kaderstelling en controle concentreert op de hoofdlijnen. De volksvertegenwoordigende rol moet daarbij worden gebruikt om details aan de orde te stellen, met name als blijkt dat er steeds op dezelfde manier iets fout gaat, want dan gaat het dus ook over hoofdlijnen.
“De ombudsfunctie van raadsleden schaar ik onder de volksvertegenwoordigende rol en is heel belangrijk juist omdat inwoners het lastig hebben om ambtenaren, wethouders en burgemeesters te bereiken en veel gemakkelijker een raadslid kunnen bereiken om vragen te stellen.”

Burgemeester en wethouders

Ook de burgemeester en de wethouders kunnen het gezag van de raad vergroten. “Het college van B&W heeft een belangrijke rol om de raad in positie te brengen: goed informeren, duidelijke keuzes voorleggen, vroegtijdig de raad betrekken niet alleen op de inhoud, maar ook in het proces en dilemma’s delen. Als de raad op tijd in positie wordt gebracht, kan de raad ook een betere rol vervullen naar de inwoners”, aldus Fraanje.

Terugkijken

Rien Fraanje was de vijfde spreker in de serie bijeenkomsten over het gezag van de raad en over macht en tegenmacht. Wie zijn lezing terug wil zien, kan hier klikken.

Serie Gezag van de raad

De volgende bijeenkomsten in de serie zijn:
- op woensdag 2 juni om 19.30 uur gaat Marcel Boogers, hoogleraar regionaal bestuur van Universiteit Twente, in op de agenderende rol van de raad. Aanmelden klik hier.  
- op maandag 7 juni om 19.30 uur spreekt Evelien Tonkens, hoogleraar burgerschap en humanisering en voormalig Tweede Kamerlid, over omgaan met inspraak. Aanmelden voor de sessie met Evelien Tonkens kan hier.  
- op woensdag 9 juni om 12 uur spreekt Caspar van den Berg, hoogleraar Global en Local Governance Rijksuniversiteit Groningen, over de rol van de raad bij regionale samenwerking. Aanmelden daarvoor kan hier

Voor een overzicht van alle lezingen in de serie Gezag van de raad, klik hier

Verslagen en terugkijk links van de eerdere sessies in de serie Gezag van de raad, georganiseerd door de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, Nederlands Genootschap van Burgemeesters en Vereniging van Griffiers in het kader van het programma  Democratie in Actie:
    - Han Warmelink – “Er is geen debat in de raad, alles ligt vast”
    - John Bijl - Raad heeft gezag in eigen hand.
    - Klaartje Peters - “Als raadsleden van coalitie en oppositie samen controleren, stijgt het gezag van de raad”. 
    - Niels Karsten – “Het verhaal van de raad en het lokaal bestuur is het maken van verschil”