Denk na over de gevolgen van digitalisering voor de gemeente

Binnen gemeenteraden is er nauwelijks aandacht voor de grote indirecte sociale en maatschappelijke effecten van digitalisering, terwijl de invloed van digitalisering steeds groter lijkt te worden. Om raadsleden handvatten te bieden om vraagstukken ten aanzien van digitalisering te bespreken, heeft het Rathenau Instituut een denkraam ontwikkeld.

Digitalisering speelt een steeds grotere rol in verschillende beleidsterreinen. Dit vraagt dan ook om bewustzijn van raadsleden. Digitalisering heeft naast het instrumentele effect vaak ook indirecte effecten die kunnen leiden tot nieuw gedrag. Dit maakt digitalisering dan ook geen neutraal terrein, maar juist een beleidsterrein waarbij keuzes van belang zijn. Dit vraagt dan ook om politiek debat.

Ondanks de toenemende mate van digitalisering binnen gemeenten en de maatschappelijke en sociale effecten die dit heeft, wordt hierin in gemeenteraden weinig aandacht aan besteed, blijkt uit onderzoek van het Rathenau Instituut.

Denkraam

Het Rathenau Instituut ontwikkelde een denkraam dat raadsleden praktische handvatten biedt waarmee ze in gesprek kunnen gaan over digitalisering en zo de vraagstukken verder kunnen uitdiepen. Op die manier kunnen raadsleden inschatten wat de mogelijke gevolgen van digitalisering zijn, bepalen of zij dit wenselijk vinden en eventueel bijsturen. Het denkraam neemt de lezer mee in een aantal stappen.

1. Formuleer de beleidsdoelen.
2. Onderscheid de mogelijke manieren waarop de gemeenteraad kan bijsturen.
3. Zet de mogelijke (indirecte) effecten op een rij: de beoogde voordelen, de voorzienbare nadelen, en de mogelijke neveneffecten, risico’s en onzekerheden.
4. Ga na wat de sturingsopties zijn om verschillende resultaten te realiseren en de beleidsdoelen te dienen.
5. Maak een politieke keuze: het bepalen hoe te sturen op een maatschappelijk wenselijke uitkomst.

Informatiekaart

Het denkraam en de publicatie "Raad weten met digitalisering" komen voort uit onderzoek dat het Rathenau Instituut verrichtte naar de effecten van digitalisatie van de leefomgeving. Dit onderzoek is gedaan in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties/ Democratie in Actie in samenwerking met onder andere de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden. Vanuit de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden nam bestuurslid Sjir Hanssen deel aan de begeleidingscommissie. De informatiekaart over de rol en positie van de raad in keuzes rond digitalisering wordt ontwikkeld door de Argumentenfabrieken zal beschikbaarkomen in de digitale leeromgeving.

Meer informatie

Het volledige denkraam waarin alle stappen uitgebreid toegelicht worden vindt u in de publicatie ‘’Raad weten met digitalisering’’.