Driekwart raadsleden herkiesbaar ondanks minder leuk werk
Driekwart van de zittende raadsleden stelt zich weer herkiesbaar voor de komende gemeenteraadsverkiezingen in maart. Dit ondanks het breed levende gevoel dat het werk door corona minder leuk is geworden en dat ze vaker bedreigd worden. Dat blijkt uit onderzoek van de NOS en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.
Vijftien procent van de respondenten geeft aan dat ze de afgelopen raadsperiode te maken kregen met bedreiging of geweld, drie keer zoveel als bij een vergelijkbare peiling in 2015. Als dat representatief is raakt dat landelijk ongeveer1200 raadsleden. Van hen zegt een kwart dat het hun functioneren heeft beïnvloed (in 2015: 15 procent).
Het onderzoek
De NOS en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden stuurden alle ruim 8000 raadsleden een mail met het verzoek een vragenlijst over hun werk in te vullen. Van hen hebben 1626 raadsleden gereageerd. 70 procent was man, 30 procent vrouw. Dat is in lijn met de verhouding in de gemeenteraden.
Intimidatie en doodsbedreigingen
De raadsleden geven vele tientallen voorbeelden van intimidatie en bedreigingen, ook met de dood. Vaak per mail of brief, maar ook wel telefonisch en op straat. "Ik ben bedreigd op het schoolplein in aanwezigheid van mijn kinderen vanwege een kwestie rond de verplaatsing van een varkensstal", schrijft een raadslid uit Noord-Brabant. In Eindhoven is een raadslid thuis aangevallen en werd een raam ingegooid. "Klemgezet in de supermarkt en met de dood bedreigd waar mijn vrouw bij was", zegt een raadslid uit een middelgrote gemeente in Drenthe.
In Loenen aan de Vecht is een auto drie keer in bekrast in acht dagen. Ook anderen maken melding van vernielingen. Een raadslid uit een Groningse gemeente meldt "Ruiten ingooien, bekladden, hondenpoep door de brievenbus". Een raadslid van 72 jaar is toegeschreeuwd en dreigend bij zijn trui gepakt. In Rotterdam werden raadsleden met de dood bedreigd in verband met de kwestie rond het nieuwe Feyenoord-stadion.
Zwarte piet
De aanleidingen zijn heel divers. Het kan gaan om de aanleg van windmolens of zonneparken, de komst van een asielzoekerscentrum, zwarte piet, plannen voor nieuwbouw enzovoorts. Soms zijn het verwarde personen die de gemeenteraadsleden de schuld geven van hun situatie. Opvallend is dat vrouwen relatief meer bedreigd en geïntimideerd worden dan mannen.
Diverse raadsleden zeggen dat ze last hadden van bedreiging en intimidatie vanuit het college van B&W. Zo is dat tenminste ervaren door raadsleden in onder andere Hollands Kroon, Den Helder, Zaanstad, Diemen en Friese Meren.
Zoom-vergaderingen
Maar liefst 82 procent van de raadsleden is het eens met de stelling dat het werk minder leuk is geworden door het digitaal vergaderen. "Het contact met de stad, raadsleden en fractiegenoten beperkt zich tot functionele online afspraken. Informele en zeer waardevolle ontmoetingen zijn zeldzamer", zegt Bas Verberk (D66, Tilburg).
Leendert Karreman (VVD, Zuidplas) vindt vergaderen een stuk minder prettig. "Hierdoor nemen ook de informele contacten af die juist zo belangrijk zijn om elkaar in politieke opvattingen te kunnen vinden". Marieke Albert (GroenLinks, Rijswijk) mist vooral contact met de burgers: "Je spreekt minder inwoners en andere belanghebbenden doordat evenementen en andere bijeenkomsten niet doorgingen of digitaal plaatsvonden."
Bevredigend werk
Dat de meeste raadsleden zich desondanks herkiesbaar stellen, komt doordat ze het raadswerk heel bevredigend vinden: 64 procent is zeer tevreden, nog eens 21 procent redelijk tevreden met wat ze hebben bereikt. Voor de meesten geldt dat ze raadslid zijn geworden omdat ze een bijdrage wilden leveren aan de samenleving. En dat wordt ook zo ervaren. Gemiddeld zijn ze er zestien tot twintig uur per week aan kwijt, naast hun gewone baan. Oppositie voeren vergt gemiddeld meer tijd dan als je deel uitmaakt van een coalitiepartij, blijkt uit de antwoorden.
Sfeer
Als raadsleden toch besluiten te stoppen komt dat in belangrijke mate door de werkdruk. Ook een (slechte) sfeer in de gemeenteraad kan een rol spelen of familie die druk uitoefent om ermee te stoppen. De helft van is niet tevreden over het niveau van de raad, evenveel als vier jaar geleden. Gevraagd naar hun wensen voor de toekomst zouden ze graag een hogere vergoeding, meer scholing en meer ondersteuning willen hebben.
Raadswerk stimuleren
De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden is verheugd dat er zoveel raadsleden zich weer willen inzetten voor de lokale democratie. De inzet van deze duizenden geëngageerde inwoners voor de lokale politiek en de belangen van hun inwoners is essentieel voor onze democratie.
De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden vindt dat de uitkomsten aantonen dat er veel meer moet worden gedaan om het belang van het raadswerk te stimuleren en de positie van raadsleden te versterken. “Juist in tijden wanneer onze democratie onder druk staat en wij een houdbare en duurzame lokale democratie willen behouden, is het belangrijk dat het raadswerk aantrekkelijk blijft voor veel inwoners. Jong en oud, mannen en vrouwen en met een grote verscheidenheid aan achtergronden. De democratie is voor iedere inwoner”, aldus voorzitter Bahreddine Belhaj.
De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden onderstreept de uitkomsten van het onderzoek. “Wij zetten ons al jaren in voor meer mogelijkheden voor scholing en betere ondersteuning van raadsleden. Wij keuren elk geweld, intimidatie of bedreiging van raadsleden ten stelligste af en ondersteunen raadsleden die hier mee te maken hebben. Onze democratie kan alleen blijven voortbestaan bij de inzet van deze duizenden inwoners. Wij steunen de raadsleden en het feit dat ondanks de werkdruk en bedreigingen zoveel raadsleden willen doorgaan, zegt veel over de inzet van deze raadsleden voor hun inwoners en ons land.”, aldus voorzitter Bahreddine Belhaj van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.
De gemeenteraadsverkiezingen worden op woensdag 16 maart gehouden in 334 gemeenten. Vanwege recente herindelingen zijn er geen verkiezingen in Boxtel, Eemsdelta, Oisterwijk, Vught, Purmerend, Dijk en Waard, Maashorst en Land van Cuijk. De gemeenten Brielle, Westvoorne en Hellevoetsluis gaan in november naar de stembus met het oog op hun voorgenomen fusie per 1 januari 2023.
Meer informatie
Raadsleden die te maken krijgen met agressie of intimidatie kunnen ook 24/7 een beroep doen op het Ondersteuningsteam van het Netwerk Weerbaar Bestuur. Het Ondersteuningsteam is telefonisch bereikbaar op 070-373 8314. U komt dan in contact met een van onze vertrouwenspersonen. Bij eventuele vragen over het ondersteuningsteam kunt u ook contact opnemen met het secretariaat van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden via 070-373 8195 of via email
Meer weten hoe je als raadslid omgaat met agressie, intimidatie en geweld en wat ervaringen van anderen zijn en wat jij, griffier en burgemeester kunt doen, klik hier voor onze themapagina agressie en geweld.