Eenzaamheid voorkomen met slim gebruik van data

DEN HAAG - Voorkomen is beter dan genezen: een bekend credo als het gaat om de betaalbaarheid van gezondheidszorg. Aangezien gemeenten tegenwoordig een flinke verantwoordelijkheid hebben in het verschaffen van zorg, kunnen raadsleden veel doen met kennis over preventie van eenzaamheid.

De effectiviteit van preventie kan worden vergroot als deze zich richt op de oorzaken van problemen (medisch of sociaal) in een specifieke context (lokale schaal). Met data analyses kunnen oorzaken inzichtelijk worden en kunnen deze analyses worden toegepast op bestaande of nieuwe interventies.

Een van de actuele onderwerpen waarvoor effectief preventiebeleid zeer van belang is, is eenzaamheid. Eenzaamheid is een groot en impactvol probleem. Onderzoek heeft aangetoond dat eenzaamheid tot mentale en fysieke problemen kan leiden (versnelde dementie, hartproblemen). Daarnaast worden relatief dure zorg- en ondersteuningsarrangementen in het kader van de Wmo door gemeenten (onbewust) ingezet voor sociale doeleinden. Beide fenomenen leiden tot verhoogde zorgkosten.

De gemeente Den Haag werkt al een aantal jaren aan het voorkomen en verminderen van eenzaamheid. Er was echter behoefte om het probleem beter te leren begrijpen om de lokale aanpakken verder te kunnen aanscherpen. De samenwerking tussen de gemeente Den Haag en Deloitte ontstond aan een discussietafel van de Haagse Luikjes.

De gehanteerde aanpak

Data analyse kan op diverse terreinen helpen bij het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken. Dat geldt ook voor de aanpak van eenzaamheid in (o.a.) Den Haag. De aanpak gaat uit van het simpele gegeven dat een probleem beter kan worden opgelost of verzacht als de oorzaken bekend zijn en dat deze oorzaken per gebied binnen een gemeente kunnen verschillen.

Doordat er steeds meer data beschikbaar zijn kunnen oorzaken gemakkelijker worden gevonden en kunnen verbanden worden gevonden tussen sociaal demografische kenmerken en eenzaamheid.

Met data analyses wordt een beeld gevormd van de mogelijke oorzaken van eenzaamheid per stadsdeel. Op basis hiervan worden – met professionals uit de wijken – persona’s gevormd van kwetsbare inwoners in het kader van eenzaamheid. De persona’s geven inzicht in de oorzaken van de problematiek en de wijze waarop deze kan worden verzacht of voorkomen met passende ondersteuning. Deze inzichten worden toegepast op de aanpak en interventies op stadsdeel niveau.

Interventies ter preventie van eenzaamheid

In Den Haag vinden veelal veel activiteiten plaats voor inwoners. Toch bestaat er een gedeeltelijke mismatch tussen het bestaande aanbod en de vraag die – op basis van de gevormde persona’s – mag worden verwacht.

Het bestaande interventie-aanbod wordt daarom geconfronteerd met de inzichten uit de data analyses en persona’s. Passende interventies worden opgeschaald, activiteiten die niet bijdragen gestopt en ontbrekend aanbod wordt ontwikkeld.

De eerste resultaten laten zien dat er in sommige stadsdelen meer op jongeren moet worden ingezet dan gedacht. Er is veel handelingsverlegenheid, zowel onder professionals als onder mensen die eenzaamheid signaleren of ervaren.

Schuldenproblematiek, gevoelens van onveiligheid, onbekendheid met de problematiek, schaamte zijn voorbeelden van oorzaken waar oplossing voor moeten worden ontwikkeld op basis van de inzichten.

Impact

De impact van de gerichte preventie aanpak laat zich niet over een korte periode meten. Tevens worden kwalitatieve evaluaties uitgevoerd door het gesprek aan te gaan met inwoners en professionals over de ontwikkelde interventies. Hiermee worden veel ervaringsgegevens vergaard met interventies in Den Haag. Doordat er een gestandaardiseerd instrument bestaat voor het meten van eenzaamheid (Eenzaamheidsschaal De Jong Gierveld) kan deze eindeloos worden herhaald.

Verminderen eenzaamheid in Den Haag

De gemeente Den Haag werkt al een aantal jaren aan het voorkomen en verminderen van eenzaamheid. Er was echter behoefte om het probleem beter te doorgronden, om zo de lokale aanpak verder te kunnen aanscherpen. Data-analyse maakt dit mogelijk. Beleidsmedewerker Diana Resmann is manager Opgavegestuurd werken Eenzaamheid: “Deloitte lichtte toe hoe data kan worden ingezet om de effectiviteit van de eenzaamheidsaanpak te vergroten. Data- en verbandsanalyses waren voor mij de tools om onze aanpak van eenzaamheid te versterken. Bij eenzaamheid wordt vaak gedacht aan ouderen. Deze vormen natuurlijk een kwetsbare groep, maar de analyses en gesprekken met professionals laten zien dat deze problematiek van alle leeftijden en groepen in Den Haag is. De komende periode gaan we de aanpak van eenzaamheid met de lokale partners in de stadsdelen verder versterken op basis van de inzichten die we hebben vergaard.”