Enschedees instrument biedt inzicht in tekorten op de begroting

Steeds meer gemeenteraden laten weten de begroting niet rond te krijgen. Gemeenteraden willen niet langer snijden in hun maatschappelijke taken om de begroting sluitend te krijgen. De Enschedese raad ontwikkelde met de Radboud Universiteit een handig analyse instrument dat gemeenten helpt de gevolgen van de decentralisaties in het sociale domein voor de overige taken van gemeenten te signaleren.

Ook de gemeenteraad in Enschede constateerde dat ze niet wilde snijden in haar klassieke taken zoals openbaar groen en de speeltuin om de tekorten als gevolg van de open einde regelingen voor de WMO en de Jeugdzorg op te vangen. In februari, nog voor de coronacrisis, nam de voltallige Enschedese raad de motie’ Stop de begrotingserosie’ aan. De raad riep andere gemeenten op de motie over te nemen en stelde aan alle gemeenten het analyse instrument ter beschikking.

Weeffout

Joost Nijhuis, VVD-raadslid in Enschede en initiatiefnemer van de actie Stop de begrotingserosie: “De motie uit februari heeft brede steun gekregen van collega gemeenten. Inmiddels hebben ruim zestig gemeenten de begrotingsanalyse toegepast. We roepen nog steeds andere gemeenten op het instrument toe te passen, zodat een representatief beeld ontstaat en de structurele weeffout in de financiering van gemeenten zichtbaar wordt.”

Rode cijfers

De Enschedese Rekeningen Commissie vroeg bestuurskundige Johan de Kruijf van de Radboud Universiteit Nijmegen om een onafhankelijke analyse van de Enschedese begroting. De raad stelde het analyse instrument aan alle gemeenten gratis ter beschikking. Volgens de Enschedese raad laat het model zien dat ‘de uitkomsten eenduidig en onomstreden de stelling bewijzen dat bezuinigingen en risico-overdracht door het rijk een zeer belangrijke rol spelen bij de zwakke financiële positie van de gemeente’. Uit het landelijk beeld van De Kruijf blijkt onder meer dat gemeenten weliswaar sluitende begrotingen opleveren, dat is ook verplicht, maar dat reserves zo goed als leeg getrokken worden om niet in de rode cijfers te belanden.

Pinautomaat voor tekorten

Nijhuis voorziet dat raden straks niets meer te zeggen hebben over de besteding van het geld. Nu al ligt veel vast in wettelijke verplichtingen. Vanwege de tekorten moeten gemeenten snijden in klassieke taken zoals de bibliotheek of andere voorzieningen. Nijhuis: “Juist de klassieke taken, die het cement van de samenleving zijn zoals speelplaatsen en de bibliotheek, die taken zijn gedoemd de pinautomaat te zijn om de tekorten op de door het rijk toebedeelde taken te dekken. Op het moment dat dié infrastructuur in verval raakt of verdwijnt, tast dat je sociale cohesie tot in de haarvaten van je samenleving aan - en dat wil niemand!“

Motie ALV

Tijdens de ledenvergadering van de VNG op vrijdag 25 september brengt de gemeente Enschede een motie in stemming die onder andere oproept de structurele weeffout in de financiering van gemeenten aan de kaak te stellen. En te borgen dat er structureel voldoende middelen voor de uitoefening van wettelijke taken door gemeenten zijn zonder de autonomie van gemeenten (structureel en incidenteel) uit te hollen.

Meer informatie

Enschedese brief aan collega gemeenteraden met de motie en het analyse instrument (februari 2020)

Pamflet Met een groot gebaar... een klapsigaar (september 2020)

Motie VNG ledenvergadering 25 september 2020

Analysemodel gemeentefinanciën van Johan de Kruijf: handleiding en rekenmodel