“Er is geen debat in de raad, alles ligt vast”

In de gemeenteraad vindt geen debat plaats. De uitkomsten van het debat staan meestal vooraf al vast. “In onze raad is de stemverhouding altijd 22 tegen 11. Er is géén debat. Het besef om met uitwisseling van gedachten tot een besluit te komen ontbreekt. Iedereen doet zijn plasje. De standpunten zijn vooraf al bepaald”.

Han Warmelink is, als raadslid in Westerkwartier het hoogste bestuursorgaan van de gemeente, niet de baas. “We werken volgens een piepsysteem. Het college stuurt de stukken waarop staat waarover ik moet beslissen. Ik heb niet het gevoel dat wij als raadsleden de regie hebben op wat in onze gemeente gebeurt”. 

Mr. dr. Han Warmelink, naast raadslid ook vakcoördinator staatsrecht aan Nijenrode en voorzitter van de Rekenkamer van de gemeente Groningen, trapte als eerste af in een rij van bijeenkomsten over het gezag van de raad en het thema macht en tegenmacht.

Positie burgemeester

Volgens Warmelink is het probleem van macht en tegenmacht nog even groot als in 2002 toen de dualisering werd ingevoerd. “Feitelijk is niet de raad maar het college de motor van het systeem. Het hoofdschap van de raad is uitgehold.” De burgemeester neemt daarbij volgens Warmelink een merkwaardige positie in. “Wie is het gezicht van de raad en wie verdedigt de raad naar buiten toe?”
De merkwaardige dubbelrol van de burgemeester is volgens Warmelink te verklaren door de wijze waarop de dualisering in 2002 is vormgegeven. “Het model van Den Haag met kabinet en Kamer tegenover elkaar is toen naar de gemeenten verplaatst. Maar als je dualiseert zou het toch gek zijn dat Rutte voorzitter van de Tweede Kamer zou zijn”. 

Rekenkamer

In de Haagse politiek is transparante informatievoorziening een actueel thema. In de lokale democratie is het niet veel beter gesteld. “Mijn ervaring als raadslid is dat je niet de informatie krijgt die je wilt hebben. Daarom is de Rekenkamer een belangrijk hulpmiddel van de raad. De Rekenkamer kan ook een meerwaarde hebben, maar in tal van gemeenten leidt deze een sluimerend bestaan.”

Kaderstelling als truc

Om ervoor te zorgen dat de raad toch de baas is, is volgens Warmelink in 2002 een truc uitgehaald. Om de schijn op te houden dat de raad aan het stuur zit, zijn de raad drie rollen toegekend, waaronder kaderstelling.
"Maar kaders stellen staat nergens in de wet. Kaderstelling is een verzonnen woord. Bovendien als je weer vergelijkt met Den Haag: er is nog nooit iemand die gezegd heeft tegen de Tweede Kamer dat die moet kaders stellen. Het gekke is dat van de raad dat wel wordt gevraagd”. 

Serie gezag van de raad

Han Warmelink was de eerste spreker in een serie bijeenkomsten over het gezag van de raad en over macht en tegenmacht. Deze bijeenkomsten worden door de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, het Genootschap van Burgemeesters en de Vereniging van Griffiers georganiseerd in het kader van het programma Democratie in Actie. Klik hier voor meer informate over de serie en de komende lezingen.

U kunt de video van de presentatie van Han Warmelink (circa 30 minuten) terugkijken. De volgende bijeenkomst is op woensdag 19 mei met als spreker John Bijl van het Perikles Instituut. Aanmelden voor deze bijeenkomst kan hier.