Experimenteren met het burgerberaad

Avonden gevuld met felle discussies en emoties die hoog oplopen. Dat is hoe Benthe van Wanrooji (26) verwachtte dat het burgerberaad over het omstreden onderwerp ‘klimaatverandering’ in haar wijk het Statenkwartier in Den Haag zou verlopen. Tegen haar verwachting in bleken de deelnemers van het beraad bereid naar elkaar te luisteren en werden veel voorstellen aangenomen met een grote meerderheid.

Niet alleen in Den Haag, maar ook in andere gemeenten wordt geëxperimenteerd met burgerberaden. Dit is een participatiemethode waarbij een geselecteerde groep burgers gedachten uitwisselt over een vraagstelling vanuit de gemeente en vervolgens een advies opstelt. Het succesvolle burgerberaad in Den Haag biedt deze methode perspectief, maar er moet ook aandacht worden besteed aan de risico’s.

Draagvlak

Vooral bij complexe onderwerpen waar raadsleden het niet over eens worden, kan het interessant zijn om een burgerberaad op lokaal niveau in te zetten. Kennis en ervaring uit de samenleving kunnen een waardevolle bijdrage leveren aan het oplossen van problemen. Daarnaast staan burgers meestal los van politieke partijen en lobby’s, waardoor herverkiezing geen rol speelt en de kans groter is dat er gekozen wordt voor het gemeenschappelijke belang. Aan verschillende perspectieven wordt middels een burgerberaad gehoor gegeven, aldus Eva Rovers, auteur van het boek ‘Nu is het aan ons’. Door deze verschillende perspectieven en ervaringen te bundelen, kan worden gekomen tot beter en meer maatschappelijk gedragen beleid.

Onoplosbaar

In de loop der jaren zijn verschillende participatiemethoden uitgeprobeerd, maar van een beste manier om burgers te betrekken, is (nog) geen sprake. Bij iedere vorm van participatie zijn er bepaalde spanningen. Geen van de participatiemethodes, ook het burgerberaad niet, lijkt daarvoor een oplossing te hebben gevonden, zo beweert Evelien Tonkens (hoogleraar burgerschap aan de Universiteit voor Humanistiek). Een van die onoplosbare spanningen betreft macht en gezag. Burgers krijgen bij burgerberaden de mogelijkheid om advies uit te brengen, maar uiteindelijk ligt de macht om beslissingen te nemen bij de gemeenteraad. Wegens onuitvoerbaarheid kan het zijn dat een advies niet wordt opgevolgd. Als burgers zich niet herkennen in het genomen besluit, zullen zij teleurgesteld zijn, wat hun vertrouwen in de lokale democratie zal doen afnemen.

Participatie-elite

Een andere spanning gaat over representatie. Mondige, hoogopgeleide burgers met politieke interesses (een groep die wordt geframed als ‘de participatie-elite’) nemen vooral deel aan participatieprojecten. Bij het burgerberaad probeert men middels een gewogen loting een brede groep burgers te laten participeren. Bij deze manier van loten wordt rekening gehouden met leeftijd, inkomen en achtergrond. Toch heeft dit vaak niet het gewenste effect. Een onvoldoende representatieve groep brengt zo advies uit richting de gemeenteraad. De stem van bepaalde groepen burgers blijft ongehoord. Hoewel er met de genoemde risico’s rekening moet worden gehouden, kan een burgerberaad volgens Tonkers wel bijdragen aan de lokale democratie en is het houden ervan het proberen waard.

Meer informatie

Heeft u als raadslid een interessante visie op het burgerberaad? Laat het ons weten en ga in gesprek via Raadinbeweging.nl.

Benieuwd naar hoe gemeenteraden adequaat om kunnen gaan met hun verschuivende rol in het kader van nieuwe vormen van burgerparticipatie? Lees het rapport Raadswerk is Maatwerk.