Extra hulptroepen voor raad gewenst
Clientenraden, onderzoeksinstituten, planbureaus en zelfs de raad van commissarissen en adviesbureaus worden door raadsleden extra gewenst als hulptroepen om de controlerende taak van de gemeenteraad uit te voeren. Dat is nodig om de maatschappelijke effecten van gemeentelijke inspanningen beter te controleren. De belangrijkste bron van steun voor de controlerende taak van de raad blijft de eigen politieke partij en de rekenkamer(commissie).
Dit blijkt uit het rapport Raad en hulptroepen. Hefbomen ter versterking van de controlerende taak van de gemeenteraad”, opgesteld door Jorgen Schram, Mark van Twist en Martijn van der Steen van de Nederlandse School voor het Openbaar Bestuur (NSOB). Zij hebben het rapport geschreven in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden met als doel om zichtbaar te maken wie de raad kan ondersteunen als hulptroepen bij het uitvoeren van de controlerende raak van de raad.
Gelijk speelveld voor de raad
Raadsleden hebben er met de decentralisaties van taken in de jeugdzorg, participatie en zorg sinds 2015 steeds meer taken bij gekregen. Deze moeten zij echter uitvoeren met gelijk gebleven ondersteunende middelen, terwijl het college een ambtelijk apparaat heeft wat hen ondersteund. Om een gelijk speelveld te creëren zou de raad wellicht versterking moeten krijgen, aldus de NSOB.
Veel mogelijkheden onbenut
Op dit moment gebruikt de raad vooral de ‘usual suspects’ als de rekenkamer(commissie), de accountant en de eigen politieke partij van raadsleden om het college te controleren. Het gebruik van de rekenkamer(commissie) en de eigen politieke partij is en blijven voor raadsleden, ongeacht wat er gebeurt, de belangrijkste hulptroepen voor de informatie en ondersteuning bij het uitvoeren van de controlerende taak van de gemeenteraad. “Niet de formele controlerende taak verandert, maar in de beweging van vermaatschappelijking zijn er steeds meer partijen die ‘iets’ doen dat heel goed aan de controlerende taak van raadsleden te verbinden is”, staat er in het rapport te lezen.
Maatschappelijk effect
Met de veranderende accenten die de raad legt van controleren op rechtmatigheid en doelmatigheid naar het controleren van maatschappelijk effect is er een andersoortige informatie nodig. Informele verbanden als burgerfora en cliëntenraden kunnen hierbij een grote rol in spelen, en dat is ook wat raadsleden wensen. Raadsleden willen ook meer gebruik maken van de kennis van onderzoeksinstituten, planbureaus en adviesbureaus. Bovendien ziet de NSOB met de toegenomen zorgtaken nog veel mogelijkheden voor instanties als het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiene (RIVM) om de gemeenteraad te adviseren omdat juist de gemeente een groot deel van de zorgtaken uitvoert in plaats van de Rijksoverheid.
Andere manier van denken
De NSOB pleit niet voor een principiële verandering van de rol van de raad, maar wel voor een andere manier van ondersteuning. Zo wordt niet het aantal uur wat men kwijt is aan het raadswerk aangepakt, maar wel de hefboomwerking die deze uren hebben voor een krachtige controle.
Ook is er een andere manier van denken nodig. Meer of nieuwe hulptroepen voor de raad kan voor gefronste wenkbrauwen zorgen bij burgers. De hulptroepen kosten immers geld. Wanneer men het inschakelen van hulptroepen niet ziet als kostenpost, maar als investering in een sterke lokale democratie kan dit voor een ander beeld zorgen.
Een andere spanning die naar voren komt bij het inschakelen van hulptroepen is de tijdsinzet. Op de korte termijn zal het de raad tijd kosten. Er zal tijd geïnvesteerd moeten worden in het vinden van de juiste hulptroepen bij de juiste vragen en tijd is een schaars goed bij raadsleden. Om het proces toch in gang te zetten, oppert de NSOB om de griffie hierbij te benutten.
Raad en hulptroepen
Het volledige rapport ‘Raad en hulptroepen’ kunt u lezen door op deze link te klikken.