Focus op de ander voor nieuwe bestuurscultuur

Voor een goede bestuurscultuur is het wenselijk dat je je collega-raadslid en politicus goed begrijpt. “Hoe minder je van het standpunt van een opponent in de Politieke Arena weet, hoe meer je geneigd bent om heel zwart-wit over de opvattingen van deze persoon te denken.

In een goede bestuurscultuur is het onze taak om de ander zo goed te begrijpen dat we het standpunt van de ander op een manier kunnen samenvatten waarvan deze zegt: “Tsjonge, je hebt echt precies begrepen wat ik bedoel!”.’

Dit is een van de tips uit het boek “De nieuwe bestuurscultuur begint bij jou” met de ondertitel “Inzicht in de politieke arena”. Het boek is geschreven door het Amsterdamse raadslid Rogier Havelaar, socioloog, filosoof en werkzaam in politiek en bedrijfsleven.

Appel

Havelaar legt in zijn boek de nadruk op goed kijken bestuurders en volksvertegenwoordigers in de politieke arena zich gedragen. Zijn doel is dat lezers daardoor een taal en een manier van observeren ontwikkelen om het denken over samenwerken in de politieke arena een stapje verder te brengen. In zijn boek geeft Havelaar inzicht hoe de politieke arena werkt en probeert hij ogenschijnlijk schimmige processen te verhelderen. De kapstok die hij daarvoor gebruikt is het verdelen van 1 appel over twee mensen die honger hebben.

Bestuurscultuur

Havelaar vergelijkt in zijn boek de raadszaal, de Politieke Arena, met een speeltuin. Cruciaal is helderheid over de spelregels en hoe de spelregels gebruikt moeten worden. In de politieke arena gaat het om de strijd tussen ideeën. Niet om de strijd tussen personen. Althans, in een goede bestuurscultuur staan de ideeën centraal, in een slechte bestuurscultuur zijn niet de ideeën maar de mensen de inzet van de strijd. “In een goede bestuurscultuur komen de vraagstukken door de grote deur naar binnen en gaan de mensen door de kleine deur. In een slechte bestuurscultuur gaan de mensen door de grote deur. Dat betekent dat politici zelf het allerbelangrijkst zijn. In een slechte bestuurscultuur zien bestuurders de wereld alleen door hun eigen favoriete kleur. Mensen zijn dan bezig met het versterken van hun eigen machtspositie, ten koste van anderen.”

Begin bij jezelf

Bestuurscultuur begint bij jezelf. Cruciaal is volgens Havelaar een bepaalde mate van ontspanning om te luisteren en te kijken. “Dat niveau van ontspanning, van comfort, bereik ik voor mezelf door heel goed te kijken en te luisteren naar wat er gebeurt.” Doorslaggevend is volgens Havelaar goede persoonlijke relaties. “Met goede persoonlijke relaties ontstaan creatieve discussies. Er is bereidheid om naar elkaar te luisteren en van elkaar te leren. Mensen voelen zich veilig om te spelen en te experimenteren.” Wanneer er geen goede persoonlijke relaties zijn, “zijn mensen bezig met hun eigen positie, targets, of succes, met het onderuithalen van de ander. Ze wantrouwen elkaar. Creativiteit verdwijnt er net zo snel als het plezier en de oplossingsgerichtheid.”

Maskers

In zijn boek laat Havelaar op tal van plekken ook op praktische wijze zien hoe je vanuit meer gezichtspunten naar de politieke arena kunt kijken: hoe kun je kijken naar de vergaderzaal, een overzicht van bestuurders met verschillende maskers zodat je beter kunt zien hoe en welke type bestuurders er zijn. Ook volksvertegenwoordigers, zoals raadsleden, worden door hem getypeerd, via een overzicht van gekleurde en duistere soorten van maskers, die je als aandachtig lezer een goed beeld geven over de verschillende soorten bestuurders en volksvertegenwoordigers die actief zijn in de politieke arena.

Duistere volksvertegenwoordiger

Het hoofddoel van de volksvertegenwoordiger is draagvlak creëren. “De volksvertegenwoordiger bereikt dit door er voor te zorgen dat de praktijk erbij wordt betrokken én zich betrokken voelt.” De duistere volksvertegenwoordiger heeft andere doelen. “Een duistere volksvertegenwoordiger heeft de neiging om de feiten zo te verdraaien dat ze goed passen in het verhaal en om de feiten die niet goed uitkomen te negeren. De duistere volksvertegenwoordiger is terughoudend in het oplossen van problemen, want met ongenoegen is het makkelijker profileren.”

Meer informatie

“De nieuwe bestuurscultuur” van Rogier Havelaar is in de zomer van 2024 gepresenteerd in Amsterdam en uitgegeven door Boom. Klik hier om zijn presentatie te zien.