Fonds sociaal domein vast tot 2018; controle door gemeenteraad

Gemeenten krijgen van 2015 tot 2018 op voorwaarden van het Rijk een vaste uitkering voor de nieuwe taken in het sociaal domein. De gemeenteraad controleert of het budget in het zogeheten sociaal deelfonds correct gebeurd. Het Rijk houdt toezicht op afstand.

Om de overheveling van taken voor participatie, huishoudelijke zorg (awbz) en jeugdzorg goed te laten verlopen, krijgen gemeenten gedurende drie jaren onder vaste voorwaarden van het Rijk een extra uitkering voor deze taken in het sociaal domein. Eén van de voorwaarden is dat gemeenten dit geld niet mogen besteden aan de aanleg en onderhoud van wegen of kanalen, en ook niet aan bijstandsuitkeringen.

Financieel risico voor gemeenten

Gemeenten dragen vanaf 2015 het financieel risico voor de uitgaven in het sociaal domein. Tekorten moeten ze zelf aanvullen. Gemeenten moeten in ieder geval zorgen dat het toegekend budget wordt opgemaakt. In het nu door bezuinigingen nog hypothetische geval dat gemeenten het toegekende bedrag voor het sociaal domein in de gemeentelijke kas laten zitten, gaat het Rijk controleren wat de oorzaak daarvan is. Gemeenten zijn verplicht jaarlijks informatie te geven aan het Rijk hoe zij het budget voor participatie, huishoudelijke zorg en jeugdzorg hebben besteed.

Bestedingsvoorwaarden vrij vanaf 2018

De voorwaarden van het Rijk aan de manier waarop gemeenten het geld dat zij krijgen overgeheveld van het Rijk besteden aan participatie, huishoudelijke zorg en jeugdzorg gelden drie jaar lang. Daarna vervallen deze voorwaarden, want zoals minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk schrijft, het gaat namelijk om ‘bestedingsvoorwaarden van tijdelijke aard’ die ‘na drie jaar worden verwijderd.’

Het budget voor het deelfonds sociaal domein wordt vanaf 1 januari 2015 overgemaakt aan gemeenten. Het is geld dat afkomstig is uit de participatiewet, de wet maatschappelijke ondersteuning (wmo) en de jeugdwet. Het geld voor de bijstand uit de wet werk en bijstand blijft buiten het sociaal deelfonds. 

Berekening gemeentelijke deel

Het aandeel sociaal deelfonds dat elke gemeente krijgt wordt bepaald op basis van ‘historische gegevens’. Plasterk voegt daar aan toe: ‘Vanaf 2016 wordt een objectief verdeelmodel geleidelijk ingevoerd.’ De minister volgt hiermee de wens van de Tweede Kamer.

Over het voornemen om pas in het tweede jaar een ander berekeningsmodel toe te passen, voeren diverse kleine gemeenten een lobby om dat anders te doen. Het gaat om kleine en middelgrote gemeenten die bijvoorbeeld relatief veel klanten en patiënten in het sociaal domein hebben, door de aanwezigheid van een groot aantal zorginstellingen.

Klik voor de volledige brief hier.