Formatie wacht niet op nieuwe raad

De rol van de gemeenteraad bij de formatie van een nieuw college van burgemeester en wethouders is beperkt. Dat is opvallend omdat aan het einde van de rit het nieuwe coalitieakkoord en de benoeming van de wethouders in het nieuwe college door de gemeenteraad moet gebeuren.

Uit een steekproef, uitgevoerd door de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, blijkt dat de rol van de nieuwe gemeenteraad gedurende de verkenning en de formatie beperkt is. Sterker nog, met uitzondering van twee gemeenten (Schiedam en Den Haag), is het informatieproces gestart vóór de installatie van de nieuwe gemeenteraad. De steekproef is uitgevoerd in achttien gemeenten in Nederland (Almelo, Amsterdam, Den Haag, Deventer, Eindhoven, Emmen, Enschede, Groningen, Heerenveen, Helmond, Leeuwarden, Nissewaard, Roermond, Roosendaal, Rotterdam, Schiedam, Utrecht en Zeist).

Verkenner

Het informatieproces wordt steeds vaker afgetrapt met het aanstellen van een verkenner of informateur. Vervolgens wordt op basis van het advies van de verkenner geprobeerd om tot een college te komen.

In alle onderzochte gemeenten, met uitzondering van de gemeente Roermond en Den Haag, heeft deze aanstelling daags na de uitslag van de verkiezingen heeft plaatsgevonden. Daarbij is er in Roermond gekozen om de informatie en formatie te laten plaatsvinden zonder verkenner. De start van de verkenning vond ook in Roermond plaats voor de installatie van de nieuwe raad. In Den Haag heeft zowel het aanstellen van de verkenner als de start van de verkenning plaatsgevonden na de officiële installatie van de gemeenteraad.

Start na installatie

In de gemeente Schiedam werd Nathalie Gouweleeuw weliswaar vóór de installatie van de nieuwe gemeenteraad als verkenner aangesteld (25 maart). De verkenner koos er echter voor om het informatieproces pas te starten op 4 april; zodoende ná de installatie van de nieuw verkozen gemeenteraad (30 maart). In alle andere gemeenten is er door de verkenner(s) gekozen om vaart te maken met de verkenning en daaropvolgende formatie. Daarbij is niet gewacht op het officiële zitting nemen van de nieuwe gemeenteraad.

Meer informatie

Over de rol van de raad en de mogelijkheden voor de gemeenteraad om invloed uit te oefenen op het proces van collegevorming is een handreiking uitgebracht door de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.