Gezag van de raad: macht en tegenmacht in de lokale democratie

Macht en tegenmacht zijn belangrijke thema’s in de landelijke democratie. Hoe is het gesteld met macht en tegenmacht in de lokale democratie? En hoe staat de gemeenteraad als hoogste bestuursorgaan in de lokale democratie er voor?Over dit thema houden we in mei en juni een 15-tal online bijeenkomsten met wetenschappers, praktijkdeskundigen en experts om na te denken, te prikkelen en te reflecteren over het gezag van de gemeenteraad.

Raadsleden, burgemeesters en griffiers maar ook gemeentesecretarissen en wethouders zijn van harte uitgenodigd om de bijeenkomsten bij te wonen. De eerste online bijeenkomst vindt plaats op maandagavond 10 mei, met de Groningse wetenschapper en raadslid Han Warmelink. Aanmelden voor deze bijeenkomst kan hier.
Noteer ook alvast de tweede bijeenkomst, op 19 mei met John Bijl, directeur van het Perikles Instituut. Voor de overige bijeenkomsten zie het overzicht van de serie gesprekssessies over het Gezag van de Raad aan het einde van dit artikel.

Invalshoeken

Het gezag van de raad is het centrale thema in de gespreksessies waarbij vanuit verschillende invalshoeken gekeken wordt naar de rol en positie van de gemeenteraad, zoals:

• Aantrekkelijkheid van het raadswerk;
• De betekenis van de raad als hoogste bestuursorgaan voor de inwoners;
• Hoe gaan raadsleden met elkaar om (fatsoen, integriteit, voorbeeldgedrag);
• Hoe kunnen raadsleden zelf meer aan het stuur zitten en zelf grip en controle proactief stimuleren en in handen houden;
• Hoe maken raadsleden het beste de verbinding tussen het gemeentehuis/stadhuis en de wensen en opvattingen van inwoners;
• Welke ondersteuning is er nodig voor een gezag- en betekenisvolle gemeenteraad?

Adviezen

De serie van vijftien bijeenkomsten in mei en juni heeft ook als doel om nieuwe tips, adviezen en aanbevelingen op te halen voor raadsleden, burgemeesters, wethouders, griffiers en gemeentesecretarissen waarmee zij een bijdrage kunnen leveren aan het vergroten van het gezag van de raad. Daarom wordt ook na de serie bijeenkomsten een samenvattende rapportage opgesteld die na de zomer gepresenteerd zal worden in een slotbijeenkomst onder de titel 'Het gezag van de raad in de gemeenschap'.

Organisatie

De bijeenkomsten in mei tot en met begin juli over het thema gezag voor de raad worden georganiseerd in het kader van het project Democratie in Actie door de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, het Nederlands Genootschap van Burgemeesters en de Vereniging van Griffiers.

Bijeenkomsten

Deelnemers kunnen naar keuze inschrijven voor een of meer bijeenkomsten (voorlopig overzicht):

10 mei – 19.30 - 21.00 uur – Han Warmelink, raadslid gemeente Westerkwartier, docent staatsrecht op Nijenrode en auteur van 'In de hoofdrol: een essay over de rollen van de gemeenteraad'.

19 mei – 19.30 - 21.00 uur – John Bijl, directeur Perikles Instituut.

28 mei – 13.00 – 14.00 uur – Klaartje Peters, bijzonder hoogleraar Lokaal en regionaal bestuur Universiteit van Maastricht, tevens directeur Rekenkamer Beuningen en voorzitter Rekenkamer Venlo.

31 mei - 19.30 - 21.00 uur – Niels Karsten, universitair docent Tilburg Universiteit en adviseur Necker van Naem, tevens auteur van 'Majesteitelijk en Magistratelijk' en van 'Hoeder van de raad of functie zonder inhoud'.

2 juni – 12.00 - 13.00 uur – Rien Fraanje, secretaris-directeur Raad voor het Openbaar Bestuur, over wat de raad zelf kan doen om het gezag van de raad te vergroten.

2 juni - 19.30 - 21.00 uur - Marcel Boogers, hoogleraar regionaal bestuur Universiteit Twente, over de agenderende rol van de raad. 

7 juni - 19.30 - 21.00 uur - Evelien Tonkens, hoogleraar Burgerschap en Humanisering van de Publieke Sector Universiteit voor Humanistiek Utrecht, over hoe raad en college kunnen omgaan met inspraak van burgers.  

9 juni – 12.00 - 13.00 uur – Caspar van den Berg, hoogleraar Global en Local Governance Rijksuniversiteit Groningen, over de rol van de raad bij regionale samenwerking.

14 juni - 13.00 - 14.00 uur - Bernard ter Haar, voorzitter studiegroep Interbestuurlijke en Financiële Verhoudingen, over het uitgangspunt van één overheid en wat dat betekent voor het gezag van de raad.

18 juni – 13.00 - 14.00 uur – Arwin van Buuren, hoofddocent bestuurskunde Erasmus Universiteit Rotterdam, tevens raadslid Capelle aan den IJssel, over raadsleden als een spreekbuis van mondige inwoners, wat de gemeenteraad kan doen om het gezag van de raad te versterken, en hoe kan de raad het beste gebruik maken van de eigen Rekenkamer.

23 juni - 11.45 - 12.30 uur - Laurens de Graaf, burgemeester van Lopik, voormalig wetenschapper aan Tilburg Universiteit en Hogeschool Utrecht, over de rol van de 'Eerste Kamerfunctie' van de gemeenteraad.

24 juni - 12.00 - 13.00 uur - Gerda van Dijk, hoogleraar publiek leiderschap aan de VU en directeur van het Zijlstra Centre, over het belang van verantwoording.

25 juni - 13.00 - 14.00 uur - Ank Michels, universitair hoofddocent Bestuurs- en Organisatiewetenschap Universiteit Utrecht, over de vraag of burgerfora de positie van de gemeenteraad versterken of verzwakken.

28 juni – 19.30 - 21.00 uur – Geerten Boogaard, hoogleraar Decentrale Overheden aan de Thorbecke Leerstoel Universiteit Leiden, over waarom we moeten ophouden met de kaderstellende rol van de raad.

2 juli – 13.00 - 14.00 uur – Giedo Jansen, universitair docent aan de Universiteit Twente en projectleider Basismonitor Politieke Ambtsdragers, over besluitvorming en wat betekent dat voor macht en tegenmacht in de lokale democratie.