Goed gesprek over integriteit wenselijk maar niet vanzelfsprekend
Het gesprek voeren als raadsleden over wat integriteit betekent en inhoudt voor het handelen van raadsleden en de raad is essentieel. Maar het voeren van dat gesprek is niet vanzelfsprekend. Dertig procent van de raadsleden heeft nog niet over integriteit gesproken. Bovendien zijn er ook raadsleden die vinden dat integriteit geen probleem is in hun gemeente.
Dit blijkt uit een onderzoek onder tientallen raadsleden van een negental gemeenten in Midden- en Oost-Nederland. Het onderzoek werd uitgevoerd door het Lectoraat Weerbare Democratie van de Saxion Hogeschool onder leiding van de docent-onderzoekers Marleen Visser en Max van Tongeren.
Vijf typen integriteit
Raadsleden hebben allemaal een verschillende idee van wat onder integriteit moet en kan worden verstaan. Vijf verschillende betekenissen kwamen naar voren. Het ene raadslid benadert integriteit vanuit zijn persoonlijke gevoel: “Wat een ander integer vindt hoef ik niet integer te vinden”. Een ander raadslid benadert integriteit vooral als een thema om er voor te zorgen dat er geen belangenverstrengeling ontstaat door de verschillende functies die worden vervuld.
Grondtransacties
Raadsleden blijken voorzichtig te zijn met het wel of niet meepraten en/of meestemmen over grondtransacties of subsidieregelingen waarbij men een persoonlijk belang heeft of een belang vanuit een andere functie, zoals de sportvereniging. Bij twijfelgevallen gaan de raadsleden hierover in gesprek met de burgemeester of de griffie. Burgemeester en griffie kunnen volgens Van Tongeren en Visser een belangrijke ondersteunende rol spelen.
Goede gesprek
Uitleg en toelichting hoe de formele regels in elkaar zitten, is te weinig. “Het voeren van ‘het goede gesprek’ over integriteit vooraf is essentieel”, vinden Van Tongeren en Visser. “Het ‘goede gesprek’ over integriteit moet doorlopend worden gevoerd door alle raadsleden, waarbij het ook voor iedereen duidelijk is wat het onderwerp van gesprek is en waarom het belangrijk is om daarover te praten. Alleen dan kan bij penibele situaties ook adequaat worden gereageerd vanuit een gemeenschappelijk kader waarin er ruimte is voor nuance”.
Meer informatie
Speciale aandacht voor de bijdrage van prof. Leonie Heres tijdens de Dag voor de Raad 2023 over waarom integriteit een bijdrage kan leveren aan macht en invloed van de raad.