Grote verschillen in budgetten voor ondersteuning gemeenteraden

Om raadswerk goed te kunnen uitvoeren, is het van belang dat gemeenteraden genoeg ondersteuning krijgen. Vormen van ondersteuning zijn bijvoorbeeld de griffie, de rekenkamer, fractieondersteuning en het enquêterecht. Gemiddeld wordt er 12,76 euro per inwoner besteedt aan de ondersteuning van de raad, maar de verschillen in budgetten voor ondersteuning van de raad zijn groot.

Dit blijkt uit het tussenrapport “Zicht op raads- en statenondersteuning”, dat in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK) is opgesteld. De onderzoekers merken daarbij op dat de grote verschillen slechts een aanwijzing zijn omdat de wijze van budgetteren en toerekenen van uitgaven niet elke gemeente op dezelfde wijze is geregeld. Harde conclusies mogen daarom niet uit het onderzoek worden getrokken; daarvoor zijn meer gegevens nodig.

Uiteenlopende budgetten

De voorlopige cijfers uit het tussenrapport geven wel een indicatie over wat er wordt uitgegeven aan ondersteuning van de raad. Het budget voor raadsondersteuning varieert van honderdduizend euro voor gemeenten met vijfduizend inwoners tot 10,4 miljoen voor gemeenten vanaf 250.000 inwoners. Als dit omgerekend wordt naar inwoners, wordt er tussen de €10 en €15 per inwoner, met een gemiddelde van €12,76 per inwoner, besteed aan de ondersteuning van raadsleden. Het budget van raadsondersteuning is de som van de budgetten voor de griffie, de rekenkamer, fractieondersteuning en het enquêterecht.

Rekenkamer en fractieondersteuning

De verdeling over waar het budget voor raadsondersteuning aan wordt uitgegeven, geeft ook een indicatie hoe het budget per vorm van ondersteuning is verdeeld. Voor de rekenkamer wordt tussen €0,88 en €2,38 per inwoner (gemiddelde: €1,31) uitgegeven. Het budget voor de griffie varieert van €8,22 tot €14,06 per inwoner (gemiddelde: €9,97). Het budget voor de fractieondersteuning is tussen de €0,50 en €3,71 per inwoner (gemiddelde: €1,32). En het budget voor het enquêterecht varieert van €0,00 tot €0,66 per inwoner (gemiddelde: €0,16).

Enquêterecht

Er zijn maar zes gemeenten die in de raadsperiode 2018-2022, het enquêterecht hebben toegepast, van de 183 gemeenten die aan het onderzoek hebben deelgenomen. In vijf gemeenten is het één keer toegepast en in één gemeente driemaal. In elf gemeenten is er een budget gereserveerd voor het enquêterecht, variërend van €1.200 tot €774.338.

Aanleiding onderzoek

Dit onderzoek is gedaan naar aanleiding van een motie van toenmalig Kamerlid Strolenberg. Hij verzocht de regering in beeld te brengen welk bedrag er per inwoner aan rekenkameronderzoek wordt besteed en of dit genoeg is. BZK heeft ervoor gekozen om het onderzoek uit te breiden en te kijken naar meerdere ondersteuningsvormen. Er is nu een tussenrapport gemaakt met de eerste bevindingen, nadat het onderzoek voor het eerst uitgevoerd is. Het tussenrapport legt de basis voor het vervolgonderzoek in 2024 en 2025.

Zelfstandig raadsbudget

Over het reserveren van budget voor de raad heeft de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden eerder onderzoek gedaan. Daaruit bleek dat een kwart van de gemeenten niet eens een aparte paragraaf hadden voor het budget voor de raad. Ook bleek toen dat een kwart van de gemeenten het budget voor de Rekenkamer onder de bestuurskosten hadden gebracht. Uit dit onderzoek blijkt ook dat voor ondersteuning, opleiding en onderzoek door en voor de raad minder dan 1 procent van de gemeentelijke begroting beschikbaar is voor de raad.

 Meer informatie

Voor het volledige rapport, klik hier .

Voor meer informatie over de hulptroepen van de raad, klik hier .