Handreiking met voorbeelden voor grip op samenwerkende bestuur

Handreiking met voorbeelden voor grip op samenwerkende bestuur

Voor controle en verantwoording door de gemeenteraad zijn er nieuwe spelregels nodig zodat de raad meer grip krijgt op samenwerkende (regionale) vormen van bestuur. Om de raad hierbij te ondersteunen heeft de Universiteit van Twente in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden een handreiking opgesteld: “Greep op het ongrijpbare”. De handreiking bevat voorbeelden uit Rotterdam, Venlo, Maastricht, Nijmegen, Den Haag, Teylingen, Amersfoort, Oude IJsselstreek, Ede en Twente.

De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden heeft de handreiking door de Universiteit Twente laten maken om gemeenteraden en raadsleden een houvast te bieden bij het zoeken naar passende vormen van controle en verantwoording bij het optreden van het gemeentebestuur in allerlei vormen van verplaatst bestuur.

De gemeenteraad heeft het primaat in het lokaal bestuur, maar door allerlei vormen van regionale samenwerking, publiek-private samenwerking en uitbesteding van taken aan partners in de lokale samenleving is er steeds meer sprake van een samenwerkend bestuur waarbij de gemeente een van de partijen is. Dit heeft gevolgen voor de controlerende taak van de gemeenteraad.

Een van de problemen waarmee de gemeenteraad wordt geconfronteerd door het verschuiven van het lokaal bestuur van de gemeente naar vormen van samenwerking en een veelheid van lokale en regionale partners is dat niet altijd duidelijk is wie verantwoordelijk is voor welke taak. Daardoor is het ook lastig om vast te stellen aan wie de samenwerkende gemeentebestuurders verantwoording moeten afleggen en waarvoor. Met deze handreiking hopen de auteurs prof. Bas Denters, Pieter Jan Klok en Anieke Kranenburg van de Universiteit Twente raad en raadsleden meer houvast te bieden met behoud van het primaat van de gemeenteraad. Wat vooral opvalt in de handreiking is dat de wijze waarop de controlerende taak wordt ingevuld in de praktijk tot nieuwe instrumenten en werkwijzen leidt.

Vernieuwing in Rotterdam en Venlo

In de handreiking worden verschillende vernieuwende vormen van controle en verantwoording en voorbeelden uit de praktijk uitgelicht. Een van deze voorbeelden is het afwegingskader uit Rotterdam. Met dit afwegingskader wordt de raad geholpen in het debat over het aangaan, vormgeven, onderhouden en eventueel beëindigen van een samenwerkingsrelatie. Dit wordt gedaan door het stellen van een aantal vragen op een zestal terreinen als publiek belang, borging door wet- en regelgeving. 

Een ander voorbeeld wat in de gemeente Venlo gebruikt wordt is de Digitale Samenwerkingswijzer. Hiermee wordt elke vorm van samenwerking van de gemeente in beeld gebracht. Zowel intergemeentelijke als samenwerking met maatschappelijke partners. Ook resultaten van de samenwerkingen en eventuele verbanden worden inzichtelijk gemaakt met de samenwerkingswijzer. Op deze manier kunnen raadsleden eenvoudig aan hun informatie komen over de samenwerkingsverbanden, wat de controle ten goede komt.

Handreiking met voorbeelden

In de handreiking staan voorbeelden uit Maastricht, Nijmegen, Den Haag, Teylingen, Amersfoort, Ede, Oude IJsselstreek en Twente waarmee raadsleden meer grip kunnen krijgen op het samenwerkende bestuur. De gehele handreiking is te vinden via deze link. De handreiking “Greep op het ongrijpbare. Handreiking nieuwe vormen van controle en verantwoording in een samenwerkend lokaal bestuur” van de Universiteit Twente past in een reeks van publicaties die de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden deze raadsperiode heeft laten uitvoeren over de veranderende controlerende rol van de raad. Voor deze eerdere publicaties, zie:

Gemeenteraden of raadsleden die meer willen weten over de nieuwe vormen van controle en verantwoording en daarover een workshop of deelsessie wensen, kunnen daarvoor contact opnemen met de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, mail aan: info@raadsleden.nl.