Het belang van een diverse raad
Het profiel van het gemiddelde raadslid of bestuurder: wit, vaker een man dan een vrouw, gemiddeld 53 jaar oud en vaak hoogopgeleid. Gemeenteraden zijn geen goede afspiegeling van de samenleving.Zahra Runderkamp besprak in haar sessie tijdens de Dag van de Raad 2021 het belang van een diverse raad. Lees hieronder een verslag van de lezing van Zahra.
De Black Lives Matter beweging en veel aandacht voor genderongelijkheid hebben de discussie over diversiteit en inclusiviteit ook in het lokaal bestuur verhevigd. De uitkomsten zijn er nog niet naar, maar de komende gemeenteraadsverkiezingen zouden voor een kentering kunnen zorgen, denkt onderzoeker en politicoloog aan de Universiteit van Amsterdam Zahra Runderkamp.
Geen evenwicht
Terwijl 36 procent van de inwoners in de grote gemeenten in het buitenland is geboren of tenminste een van zijn/haar ouders, heeft slechts 21 procent van de raadsleden een migratieachtergrond.
De verdeling in de raad naar sekse/gender is evenmin in evenwicht. Er kwamen tijdens de verkiezingen van 2018 veel vrouwelijke raadsleden bij, maar nog steeds is niet meer dan een derde deel van de raadsleden vrouw, volgens een onderzoek van de Nederlandse Vereniging van Raadsleden.
Iedereen
Volgens de ledenenquête in 31 gemeenten vindt de overgrote meerderheid van de raadsleden (85 procent) dat hij/zij goed in staat is om de belangen van de inwoners met een andere achtergrond te vertegenwoordigen. ‘Maar er is een eind aan het inlevingsvermogen’, zegt Runderkamp daarover.
Een meerderheid van de raadsleden (59 procent) vindt dat de gemeente baat zou hebben bij meer diversiteit in de raad. Een kwart van de raadsleden (24 procent) vindt dat de gemeente juist geen baat heeft bij meer diversiteit in de raad.
Volgens Runderkamp gaan inclusiviteit en diversiteit over niet minder dan de vraag of iedereen mee mag en kan doen. ‘Het gaat niet uitsluitend over sekse, maar ook over gender, leeftijd, hoog- of praktisch opgeleid en het representeren van mensen met een beperking.’ Identificatie en rolmodellen zijn daarbij cruciaal.
Rol van de raad
De selectie van kandidaten is aan politieke partijen. Maar de raad kan wel degelijk een rol spelen bij werving en recrutering, benadrukt Runderkamp. ‘Zo weten we dat vrouwen meerdere keren gevraagd moeten worden voordat ze denken dat ze geschikt zijn en toezeggen. Daar kun je rekening mee houden.’
Ook het nadrukkelijk aanbieden van opleiding en training werken mee, evenals de mogelijkheid van mentoring. Partijen hoeven niet alleen binnen hun eigen achterban te zoeken naar kandidaten, maar kunnen ook zoeken in netwerken binnen en buiten politieke partijen. Maatschappelijke organisaties bijvoorbeeld, suggereert de promovenda.
'Concluderend zeg ik dat meer diversiteit de investering meer dan waard is. Het moet niet de taak zijn van een paar individuen, maar een opgave voor de hele raad.’
Nog lang niet
Op de vraag of diversiteit een doel op zich is, antwoordt Runderkamp bevestigend. ‘In deze fase zeker. We zitten echt nog aan het begin. De bandbreedte van bijvoorbeeld het aantal vrouwen in de raad is naar mijn idee 40 tot 60 procent. Daar zitten we nog lang niet aan.’
Andere perspectieven
Volgens haar stijgt de kwaliteit van het politieke proces door meer diversiteit en worden betere beslissingen genomen. Ze baseert zich onder meer op onderzoeken, die laten zien dat diverse teams beter presteren. Bovendien brengen raads- en Kamerleden met een andere achtergrond vragen en perspectieven in die niet door anderen worden gesteld.
Naar de viering van bepaalde feestdagen bijvoorbeeld – ze wijst op de erkenning van het Suikerfeest en Keti Koti – zeer belangrijk voor een deel van de inwoners. Ze noemt ook het voorbeeld van een raadslid in Eindhoven met een migrantenachtergrond, dat het onderwerp discriminatie op de woningmarkt op de agenda zette.
Nieuwe rolmodellen
Diversiteit zorgt voor meer draagvlak, verhoogt het vertrouwen in verkiezingsuitslagen en versterkt de sociale cohesie, voegt Runderkamp er aan toe. Het levert de samenleving nieuwe rolmodellen op en doorbreekt stereotypes. Daarnaast is de lokale politiek een kweekvijver voor de landelijke politiek.
Runderkamp: ‘Herkenning is een doel op zich en iets wat niet vanzelf goed zal komen. Concluderend zeg ik dat meer diversiteit de investering meer dan waard is. Het moet niet de taak zijn van een paar individuen, maar een opgave voor de hele raad.’
Meer informatie
- De presentatie van Zahra Runderkamp tijdens de Dag voor de Raad.
- Op naar een betere m/v-balans in de politiek en het openbaar bestuur door Mügge, Runderkamp en Kranendonk.
- Diversiteit in de gemeenteraad. Ervaringen van raadsleden met een migratieachtergrond 1986-2018, van Fermin Onderzoek en Advies en Platform Sociale Binding.
- Bekend, maar soms onbemind door Soumia Akacha.
- Diversiteit & inclusiviteit in de gemeenteraad. Onderzoek uitgevoerd onder raadsleden in de dertig grootste gemeenten door de Vereniging van Raadsleden.|
- Politiek moet herkenbaar zijn.
- Link naar de reeks interviews met raadsleden over diversiteit en inclusiviteit in de gemeenteraad.
Bekijk de video van de sessie van Zahra Runderkamp.
