Het burgerberaad: meer dan een modeverschijnsel

Vanuit overheden wordt vaak geredeneerd dat burgers alleen deelnemen aan participatieprojecten omdat zij invloed willen hebben op de besluitvorming. Toch is dit vaak niet het geval. Inwoners vinden de uitkomst van het project niet het belangrijkst. Zij hechten de meeste waarde aan het gevoel gehoord te worden. Als burgers het gevoel hebben dat er echt naar oplossingen wordt gezocht, kunnen zij makkelijker accepteren dat hun persoonlijke mening niet leidend is.

Dit concludeerde Christine Bleijenberg, die promotieonderzoek deed naar wat burgerparticipatie effectief maakt. Tijdens de tweede bijeenkomst die in Haarlem werd gehouden met het thema ‘burgerparticipatie’ op 17 mei 2023 nam zij de stelling in dat er gemeenteraden niet zozeer moeten worden gekeken naar de meest passende participatievorm, maar meer naar de invulling die eraan wordt gegeven. Daarnaast ging Bleijenberg in op de toenemende interesse bij gemeenten in het organiseren van een burgerberaad.

Gehoord worden

Burgers stellen voorop dat zij zich gehoord willen voelen als het gaat om burgerparticipatie. Maar wat bedoelen zij hier eigenlijk mee? Bleijenberg benoemde drie punten die hierbij belangrijk zijn:

• Bovenal hechten burgers waarde aan respect en beleefdheid.
• Ook moet er voldoende ruimte zijn voor burgers om hun mening te geven over het onderwerp. Een te nauwe vraagstelling kan dit in de weg zitten.
• Burgers willen meegenomen worden in het proces. Zij verwachten dat gemeenteraden verantwoording afleggen over de gemaakte keuzes en dat zij over het resultaat een terugkoppeling geven.

Burgerberaad

Wanneer de wens van burgers om écht gehoord te worden, wordt gehonoreerd, kunnen verschillende participatievormen goed werken volgens Bleijenberg. Wel hebben burgerberaden ten opzichte van andere vormen een aantal voordelen, bijvoorbeeld op het gebied van representativiteit. Bij een burgerberaad kun je meer sturen op representativiteit dan bij andere participatiemethoden. Door gebruik te maken van een aselecte loting, is de kans groter dat een meer diverse groep inwoners meedoet. Aan de andere kant is het bij een burgerberaad wenselijk om verschillende perspectieven vertegenwoordigd te zien. Hier valt, ook met een loting, lastig op te sturen.

Onbedoelde beïnvloeding

Een ander voordeel van het burgerberaad is dat inwoners genoeg informatie hebben. Doordat burgers bij deze participatievorm met experts in gesprek kunnen, zijn zij goed geïnformeerd en kunnen de gesprekken tussen burgers de diepte in gaan. Toch is ook hier een kanttekening bij te plaatsen. Het is namelijk niet uit te sluiten dat de experts onbedoeld invloed uitoefenen op burgers. Bij het uitnodigen van experts is het goed om hier rekening mee te houden.

Meer informatie

De volledige bijeenkomst in Haarlem kunt u hier terugkijken.

Benieuwd naar hoe gemeenteraden adequaat om kunnen gaan met hun verschuivende rol in het kader van nieuwe vormen van burgerparticipatie? Lees het rapport Raadswerk is Maatwerk. 

Hier kunt u meer informatie vinden over de voor- en nadelen van het houden van een burgerberaad.