’Het is een verrijking om veelkleurig te zijn’

Een echte volksvertegenwoordiger voelt Wilma Heijkoop van de ChristenUnie zich. Om iedereen te kunnen vertegenwoordigen is diversiteit een groot goed. Niet alleen als het om geslacht of etniciteit gaat, maar ook het hebben van een beperking of religie moeten meegenomen worden.‘Zeker in Barneveld is het van belang dat gelovigen van welke kerkelijke gezindte ook zich herkennen in de gemeenteraad.’

Elkaar helpen, dienen, nederig zijn. Het zijn begrippen die voor Wilma Heijkoop (60) haar hele leven al als leidraad dienen. Ook als raadslid.
Zo organiseerde ze als jonge moeder bijvoorbeeld bijeenkomsten in de kerk over opvoeden en zoekt ze de verbinding met buurtgenoten door samen te eten in een wijkgebouw. Ze was lid van het wijkplatform en werkte als vrijwilliger voor Homestart.
Daar liep ze steeds een jaar lang mee met moeders die ondersteuning nodig hadden. ‘Ik was een soort buurvrouw voor deze moeders. Ik was in de veertig en realiseerde me dat het leven niet vanzelf gaat. Het is goed om verder te kijken dan je eigen bestaan.’

Dit interview met Wilma Heijkoop maakt deel uit van een serie interviews met raadsleden over diversiteit en inclusiviteit in de gemeenteraad.

Ook haar werk in de kinderopvang verrijkte haar, in die zin dat ze gezinnen tegenkwam in alle soorten en maten. ‘Toen ik eens vanuit het peuterspeelzaalwerk naar het gemeentehuis moest voor een bijeenkomst, kwam ik in de raadszaal en wist ik: hier gebeurt het!’
Later volgde ze de cursus ‘Betrokken bij Barneveld’, waarbij inwoners het reilen en zeilen van de gemeente uitgelegd krijgen. ‘We keken ook mee tijdens een raadsvergadering’, vertelt Heijkoop. ‘Het kwam nog niet in me op dat ik zelf actief zou kunnen worden in de politiek.’

Bureaucratie

Maar ondertussen was ze wél lid geworden van de ChristenUnie. Iemand was aan de deur gekomen om leden te werven, Wilma en haar man waren overstag gegaan. Haar lidmaatschap en al haar maatschappelijke activiteiten waren de opmaat naar de gemeentepolitiek, denkt ze achteraf.
De bureaucratie in het onderwijs, waar ze in haar werk mee geconfronteerd werd, maar ook die in de zorg, waar ze tegenaan liep toen haar schoonmoeder naar een verpleeghuis moest, leidden uiteindelijk tot actie. 

‘Toen de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 eraan kwamen, hebben mijn man en ik tegen elkaar gezegd dat we ons op de lijst van de ChristenUnie zouden moeten zetten. Uiteindelijk heb ik me aangemeld, mijn man niet.’
Heijkoop werd direct uitgenodigd door het plaatselijke partijbestuur om eens te komen praten. ‘Ik werd zenuwachtig’, lacht ze, ‘want ik besefte ineens dat ik ook gekozen zou kunnen worden.’

Het beste voor de stad

Voordat ze daadwerkelijk op de kieslijst terecht zou komen, besloot ze om een tijdje mee te kijken tijdens fractievergaderingen. Uiteindelijk werd ze op plek zeven op de kieslijst gezet. Met voorkeursstemmen kwam ze in de gemeenteraad, net zoals vier jaar later, in 2018.
‘Ik stortte me er zonder ervaring in, maar stond er helemaal achter. “Zoek het beste voor je stad” is de tekst die de ChristenUnie uitdraagt. Het zijn mooie woorden die me inspireren.’

Waarom ze voor de politiek koos? ‘Door al mijn maatschappelijke bezigheden werd mijn wereld steeds groter. Er was veel te doen, ik vond en vind het leuk om mee te denken. Mijn man was met vervroegd pensioen, ik heb mijn baan opgezegd en ben voor het raadswerk gegaan.’

Elkaar aanvullen

Haar vrouw-zijn was ook een belangrijke reden om actief te worden in de ChristenUnie. ‘Ik wilde heel graag dat er meer vrouwen in de politiek zouden komen. Het waren er te weinig. Ik miste het vrouwelijke geluid. Terwijl zij juist met de voeten in de klei staan, zij weten wat nodig is in de zorg of het onderwijs.
Er wordt te vaak óver vrouwen gepraat in plaats van mét vrouwen. Terwijl mannen en vrouwen elkaar kunnen aanvullen. Mannen zijn in het algemeen ruimtelijk beter en gericht op de lange termijn, terwijl vrouwen vaker voor de details gaan en een socialere insteek hebben. Als dat samenkomt, is dat mooi.’

Overigens geldt dat niet alleen voor de politiek, maar in elk werkveld. ‘In de zorg zouden meer mannen moeten werken, om dezelfde reden. Als de ene groep de overhand heeft, is dat niet goed. En dat gaat ook verder dan geslacht’, benadrukt Heijkoop.
Ze vertelt over haar man die tijdens de geboorte zuurstoftekort heeft gehad. ‘Hij heeft er weinig last van, maar mensen die het niet weten negeren hem wel eens en praten met mij in plaats van met hem. De raad zou ook in die zin veel gevarieerder moeten zijn: mensen met een beperking, migranten, mbo’ers, studenten, ouderen én jongeren.’

Religie

Als het om diversiteit op het gebied van religie gaat is de gemeenteraad van Barneveld, gelegen in het hart van de biblebelt, al aardig op weg. De ChristenUnie is er scherp op dat zoveel mogelijk kerkelijke gezindten terug te zien zijn in de partij.
‘De Hervormde kerk, Nederlands Gereformeerde kerk, Vrijgemaakte kerk, Evangelische- of Christengemeente, dat zijn er al vier in onze fractie’, aldus Heijkoop. ‘We zijn eigenlijk een soort unie van christenen.’

Ze vindt het belangrijk dat er zoveel mogelijk variatie is. ‘Je mag je eigen kleur hebben, die hoef je niet weg te poetsen. Sterker, het is een verrijking om veelkleurig te zijn.
Al verschillen de kerken slechts op detailniveau, voor de achterban is het toch van belang dat ze zich vertegenwoordigd voelt. Mensen stemmen nogal eens op een persoon in plaats van op een partij, omdat ze zich herkennen in iemand.’

Politieke spel

Heijkoop is de enige vrouw in de vijfkoppige fractie van de ChristenUnie, die onderdeel uitmaakt van de coalitie. In de gemeenteraad die 31 leden telt, bezetten zeven vrouwen een zetel. Dat zouden er volgens haar wel meer mogen zijn. Soms vindt ze die meerderheid lastig. ‘Mannen zijn meer op resultaat gericht, dat heb ik minder. Mijn mannelijke collega’s zeggen wel eens tegen me dat ik meer op het politieke spel moet letten, maar dat zit niet in me.’

Ieder zijn kwaliteiten

Net zoals ze geen dossiervreter of debater is. ‘In een goede fractie kan dat. Ieder heeft zijn of haar eigen kwaliteiten. En ook hier vul je elkaar aan, als het goed is. In de commissievergaderingen voer ik zelf het woord, terwijl mijn fractiegenoten dat in de meeste raadsvergaderingen doen. Zelf heb ik weer andere kwaliteiten.’

Poten in de klei

Als mensenmens vindt Heijkoop het heerlijk om eropuit te trekken. ‘Ik ben degene die regelmatig op werkbezoeken gaat, die met de poten in de klei staat. Ik bel Jan en alleman om informatie te verzamelen, om de actualiteit bij te houden. Mensen zeggen wel eens dat ik het gezicht van de fractie ben.
Als ik een rondje wandel met mijn man, spreken we wel eens af dat we in ieder geval drie mensen proberen aan te spreken. Het werkt, want zo hoor ik van alles waar ik weer iets mee kan of moet als raadslid.’

'De raad zou ook in die zin veel gevarieerder moeten zijn: mensen met een beperking, migranten, mbo’ers, studenten, ouderen én jongeren.’

Stapje extra

Ze voelt zich wel volwaardig raadslid, ook in een coalitie met de SGP die met acht zetels de grootste fractie is. ‘Ook al willen zij misschien niet dat vrouwen een leidende positie innemen, in de gemeenteraad merk ik daar niets van.’ Wel heeft ze het gevoel dat ze als vrouw soms een stapje extra moet zetten.
‘We moeten extra ons best doen om zichtbaar te zijn. Bij het maken van een groepsfoto tijdens de campagne zei iemand eens tegen me “Hup, naar voren jij”. Het is heel goed dat mensen dat tegen je zeggen, aanduwers zijn belangrijk. Door anderen aan te vuren, elkaar te bevestigen, kom je verder.’

Sisterhood

Ze denkt terug aan een bijeenkomst voor vrouwen, georganiseerd door de Gelderland Academie. ‘Het is zo belangrijk dat vrouwen ook elkaar steunen. Het begrip sisterhood kwam steeds naar voren. Als een vrouw iets goeds zegt wat niet gehoord wordt, herhaal jij het ook nog een keer. Dat doen wij te weinig.’
Of er niet voldoende geluisterd wordt naar vrouwelijke raadsleden? ‘Die ervaring heb ik niet’, zegt ze met een weifelende blik. ‘Ik denk dat iedereen het gevoel wel kent niet gehoord te worden.’

Zo’n webinar heeft wel effect, denkt Heijkoop. ‘Ik ben me bewust geworden van mijn houding, lichaamstaal én stemgebruik. Ik denk dat zo’n workshop voor mannen minder nodig is’, lacht ze.
Haar motto sindsdien: vrouwen, trek kleurrijke kleren aan en ga eens vooraan staan. ‘We mogen gezien worden en zijn allemaal evenveel waard.
Overigens denk ik dat dit vooral geldt voor vrouwen op leeftijd.’ Ze vertelt over het boek ‘Haagse hakken’, met verhalen van vrouwelijke politici. ‘Een 25-jarige vrouwelijke collega opperde toen dat het boek meer geschikt is voor mij dan voor haarzelf. Jonge vrouwen beleven dit wellicht iets anders. Ze zijn in een andere tijd opgegroeid.’ 

Aanjager

Heijkoop voelt zich geroepen om andere vrouwen aan te jagen. Kijk eens of de politiek ook iets is voor jou, zegt ze dan tegen de een of de ander. Of ze organiseert een bijeenkomst voor vrouwelijke ChristenUnie-leden, of voor alle vrouwelijke inwoners van haar gemeente. Zodat vrouwen kunnen ruiken aan bestuurswerk en politiek. 

Een rolmodel wil ze zichzelf niet noemen, daar is ze te bescheiden voor. ‘Maar’, zegt ze, ‘het is wel belangrijk dát er rolmodellen zijn. Een biografie van Angela Merkel bijvoorbeeld inspireert. Zij heeft hard moeten knokken om te komen waar ze nu is. Het is goed om te zien hoe mensen eerlijk en kwetsbaar durven zijn.’

Kleine dingen

Ze is trots op haar raadswerk, en haalt voldoening uit de kleine dingen. ‘Ik stuurde eens een mailtje naar de wethouder van onze partij met het idee om een jongerenraad op te zetten. Mijn fractie was daar in eerste instantie nog niet enthousiast over.
Maar een poosje later zag ik een oproepje voorbijkomen waarin jongeren werden gezocht. Voor een jongerenraad. Dat vind ik mooi.’
Of de komst van de Taalexpress, een project waarbij vrijwilligers voorlezen in kansarme gezinnen. ‘Het staat niet groot in de krant, maar het zijn de kleine dingen die het doen.’

Tips

• Als je interesse hebt in politiek, loop dan eerst mee met een fractie.
• Blijf jezelf, ook al is dat niet altijd makkelijkz.
• Wees geduldig. Als je iets wilt, blijf doorzetten, ook als het tegenzit.
• Bevestig collega’s in wat ze doen. Zo voorkom je afhakers.

Onderzoek

De gemeenteraad is geen goede afspiegeling van de samenleving dat bleek uit een verkennend onderzoek onder raadsleden uit de 31 grote gemeenten, uitgevoerd door de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.
Een betere afspiegeling is nodig want een raad met meer jongeren, vrouwen en raadsleden met een niet-Nederlandse achtergrond is beter in staat de inwoners te vertegenwoordigen. Lees hier meer over het onderzoek.

Serie interviews

Dit is het elfde interview in een reeks over diversiteit en inclusiviteit in de gemeenteraad. Voor deze serie zijn raadsleden met een migratieachtergrond en vrouwelijke raadsleden door Marielle van Bussel geïnterviewd over waar ze in de raad tegenaan lopen, welke ondersteuning zij nodig hebben, wat ze hebben bereikt en hoe ze dat voor elkaar hebben gekregen. De eerder verschenen interviews vindt u hier.