Honderd jaar vrouwen in de raad
Het aandeel vrouwen in de gemeenteraad komt niet boven de 30 procent. Veel gemeenteraden hebben zelfs een lager aandeel vrouwelijke raadsleden. Er zijn diverse mogelijkheden om het aandeel vrouwen te verhogen. De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden doet in “100 jaar vrouwen in de lokale politiek. Meer actieve vrouwen in de lokale politiek” acht voorstellen om het aandeel vrouwen te vergroten.
De eerste stap voor meer vrouwen in de lokale politiek is het vergroten van de bewustwording (1). Bestuurders en inwoners van gemeenten moeten normaal gaan vinden dat vrouwen deze posities vervullen. Politieke partijen, zowel landelijk als lokaal, kunnen bij het opstellen van een profielschets (2) voor het werven van nieuwe raadsleden rekening houden naar wat voor type ze op zoek zijn. Tevens draagt dit bij aan de bewustwording van vrouwelijke inwoners dat politiek wel degelijk iets voor hen kan zijn.
Om de toestroom van nieuwe vrouwelijke raadsleden te vergroten, zijn er meerdere extra stappen mogelijk. Een mogelijke stap hierin is de gemeenteraad en politiek als instituut te benaderen zonder teveel partijpolitiek. Het organiseren van algemene bijeenkomsten (3), gebruik maken van rolmodellen (4) en het opzoeken van lokale media (5) zijn middelen die kunnen bijdragen aan het vergroten van het aantal vrouwelijke raadsleden.
Daarnaast moet het raadslidmaatschap, eenmaal gekozen, voor vrouwen aantrekkelijk blijven, zodat de instroom meer én uitstroom minder wordt. Ook hier kan de gemeenteraad met ondersteuning van de griffier door gezamenlijk op te trekken een bijdrage leveren. Het organiseren van aparte coaching (6), aanpassen van vergadertijden (7) en een verandering van de vergadercultuur (8) kan een bijdrage vormen om het raadslidmaatschap voor vrouwen aantrekkelijker te maken.
Mathilde Haan eerste vrouwelijke raadslid
Terwijl vrouwen de helft van de samenleving uitmaken, is dat evenwicht in de gemeenteraad bijna honderd jaar na de invoering van het passief kiesrecht voor vrouwen nog niet zichtbaar. In 1919 werd Mathilde Haan het eerste vrouwelijke gemeenteraadslid van Nederland namens de Katholieke Kiesvereniging in de gemeenteraad van Roermond. Een jaar eerder was Suze Groeneweg als eerste vrouwelijke lid van de Tweede Kamer geinstalleerd. De verkiesbare plek van Mathilde Haan op de lijst in Roermond leverde niet enkel gejuich op. Volgens de liberalen had de Katholieke Kiesvereniging haar niet ‘uit sympathie voor de vrouwenbeweging’ kandidaat gesteld, maar ‘zuiver en alleen als lokvogel om kiezers te vangen’.
Waarom zijn er weinig vrouwen actief als raadslid?
De factoren waarom er weinig vrouwelijke raadsleden zijn worden gevoed door een aantal belemmeringen die vrouwen ervaren om in de lokale politiek actief te worden. De grootste barrière voor vrouwen blijkt het combineren van het raadslidmaatschap met zorgtaken, gezin en werk. Daarnaast heerst het gevoel dat persoonlijke profilering noodzakelijk is in de lokale politiek. Verschillende onderzoeken laten verder zien dat het lage aantal vrouwelijke raadsleden mede afhankelijk is van meerdere praktische factoren, zoals de partijkeuze en duur van aanblijven.
Honderd jaar vrouwenkiesrecht
Met de Grondwetwijziging van 1917 kregen vrouwen passief kiesrecht: ze mochten niet zelf stemmen, maar mochten wel gekozen worden. Na de invoering van het kiesrecht voor vrouwen heeft het lang geduurd voordat het aantal vrouwelijke raadsleden boven de 5% uitkwam. In 1962 was het percentage vrouwelijke raadsleden nog maar 4%. Hierna nam het aantal vrouwen in de gemeenteraad toe tot 23% in 1998. Deze groei is sindsdien afgezwakt. Van de 9.018 raadsleden in 2017 hadden er 2.552 vrouwen verdeeld over de 388 gemeenten zitting in de gemeenteraden: een percentage van 28,3%.
Belang van diversiteit
Het streven naar een diverse samenstelling van de gemeenteraad en het college van Burgemeester en Wethouders draagt bij aan een goede afspiegeling van de gehele bevolking. De herkenbaarheid en toegankelijkheid van raadsleden zal daardoor toenemen. Daarnaast neemt bij een evenwichtigere verdeling de kans toe dat in de gemeenteraad een bredere vakkennis aanwezig is. Ook blijkt dat teams met diverse samenstelling tot betere prestaties leidt dan een team bestaande uit alleen mannen.
Meer informatie
De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden wil in 2018 meer aandacht geven aan diversiteit in de gemeenteraad. Voor wie het onderzoeksverslag “100 jaar vrouwen in de lokale politiek. Meer actieve vrouwen in de lokale politiek. Over vrouwelijke raadsleden, wethouders en burgemeesters” wil lezen klik hier.
Vrouw en wethouder worden?
Overweeg je om er een schepje bovenop te doen en als vrouw zitting te nemen in het college? Kom dan op maandag 11 december naar Bunnik of op woensdag 24 januari naar Dordrecht voor een oriëntatiebijeenkomst over het wethouderschap, speciaal gericht op vrouwen.