In negen stappen naar een sterke raad

Hoewel de gemeenteraad formeel het hoogste orgaan in de lokale democratie is, blijkt dat in de praktijk vaak niet het geval. De ‘Negen raadstegels voor de nieuwe raad’ helpen raadsleden te bepalen hoe de raad vanaf het begin het primaat naar zich toe kan trekken. De zittende raad doet er goed aan daarover alvast na te denken en de nieuwe raad te adviseren.

Een goede start begint met je rol en positie als raad bepalen. Het gaat daarbij om vragen als: wat voor raad wil je zijn, hoe ga je met elkaar en het college om, wat vinden wij als raad belangrijk?
Om gemeenteraden daarbij te ondersteunen heeft de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden de belangrijkste stappen bij de aanvang van de nieuwe raadsperiode op een rij gezet in de Negen raadstegels.

Baas van de gemeente

In onze Grondwet is in artikel 125 vastgelegd dat de gemeenteraad aan het hoofd van de gemeente staat. In de praktijk blijkt dat raadsleden dat niet zo ervaren. Zo laat het onderzoek Rol en positie van de gemeenteraad zien dat maar een krappe meerderheid van de raadsleden (52%) de raad als hoogste orgaan in de gemeente beschouwt en een derde van de raadsleden vindt dat niet of zeker niet. 

Krachtige raad

De nieuwe gemeenteraad kan daar wat aan doen door meteen vanaf de start zijn rol en positie als hoogste bestuursorgaan te markeren. Het helpt als de zittende raad in een overdrachtsdocument ervaringen en adviezen uit de huidige raadsperiode meegeeft. De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden ontwikkelde daarvoor een overdrachtsdocument met de belangrijkste aandachtspunten.

Negen tegels

De negen thema’s voor een krachtige start van de nieuwe raad bestaan uit drie algemene thema’s (zoals: wat voor volksvertegenwoordiger wil je zijn? Hoe bepaal je de koers van de gemeente?) en zes specifieke onderwerpen (zoals informatievoorziening, veiligheid en de hulptroepen).
Per tegel wordt geschetst waarom je als raad daarover je positie zou moeten bepalen en je krijgt advies over de werkwijze en de stappen die je kunt zetten.

Volksvertegenwoordigende rol Bepaal voor jezelf als raadslid en gezamenlijk als raad wat voor raad je wilt zijn, hoe je de verbinding met inwoners wilt vormgeven en hoe je omgaat met maatschappelijke knelpunten en problemen in jouw gemeente. 

Hoe ga je als raadsleden met elkaar om en hoe reageer je op agressie, intimidatie en integriteitskwesties? Bedenk hoe je zorgt dat ieder raadslid de ruimte krijgt om mee te praten en hoe je wilt omgaan met ongewenst gedrag en integriteitskwesties.

Kaders stellen en controleren Hoe wil je als raad de koers van de gemeente bepalen? Waar wil je als de raad in de nieuwe raadsperiode het verschil maken?

Informatievoorziening De raad heeft recht op alle informatie van het college zodat het als hoogste bestuursorgaan zijn sturende en controlerende rol optimaal kan uitvoeren. Hoe wil je als raad worden geïnformeerd?

Werkgeversfunctie Hoe moet de ideale griffie eruit zien? En hoe geef je als raad invulling aan je taak van werkgever van de griffie?

Hulptroepen Hoe laat je als lekenbestuur ondersteunen door de accountant en de Rekenkamer?

Raad in de regio Hoe zorg je dat je lokale belangen in de regionale samenwerking zichtbaar zijn en hoe geef je ruimte aan de belangen van de regio?

Veiligheid Hoe zorg je samen met de burgemeester voor veiligheid in je gemeente? 

Boegbeeld Wat voor voorzitter (burgemeester) wil je als raad en welke rol heeft de vicevoorzitter?

Meer informatie

- De negen raadstegels zijn te vinden op de pagina ‘Hoe word ik een sterke raad’?
- Het overdrachtsdocument is ook beschikbaar in de digitale leeromgeving.
- Artikel Minder raadsleden zien zichzelf als gelijkwaardig partner college.
- Artikel Raadsleden onbewust over bestuurlijke rol van de raad.
- Artikel 125 van de Nederlandse Grondwet.