In zeven stappen een geschikte vicevoorzitter
Met het installeren van een nieuwe raad, komt ook de positie van vicevoorzitter van de raad weer vrij. Aangezien de raad zelf kan beslissen wie hij vicevoorzitter wil maken, is het van belang hierover een goede afweging te maken. Dat kan aan de hand van de zeven stappen uit het rapport Hoeder van de raad of functie zonder inhoud? van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden over de vicevoorzitter.
De gemeenteraad is volledig vrij om een vicevoorzitter te benoemen, krachtens ex artikel 77, lid 1 Gemeentewet. Wanneer de raad dit niet doet zal het langstzittende gemeenteraadslid – de raadsnestor - de burgemeester vervangen wanneer dit nodig is. Aan de hand van een zevental vragen kan een gemeenteraad komen tot een weloverwogen keuze voor een vicevoorzitter die aan de verwachtingen en eisen voldoet. De vicevoorzitter heeft geen prominente rol in het lokaal bestuur, maar levert wel een belangrijke bijdrage aan het reilen en zeilen binnen de raad en het bewaken van de integriteit.
Wat is de rol van de vicevoorzitter?
Voor men zich afvraagt wie er vicevoorzitter van de raad moet worden, is het van belang om eerst de vraag te stellen wat er van een vicevoorzitter wordt verwacht. Deze vraag zal in samenspraak met de burgemeester beantwoord moeten worden. In hoofdlijnen kan er voor drie varianten gekozen worden:
- Minimale variant: de vicevoorzitter vervangt de burgemeester alleen wanneer deze daadwerkelijk verhinderd is.
- Portefeuille-variant: de vicevoorzitter vervangt de burgemeester wanneer zijn/haar portefeuilles aan bod komen.
- Uitgebreide variant: de vicevoorzitter treedt op als hoeder van de raad en als politiek gezicht naar buiten.
Het staat de gemeenteraad vervolgens vrij om een vicevoorzitter te kiezen die past bij de competenties die zij hiervoor opstellen. Er kan echter ook voor gekozen worden om zelf geen vicevoorzitter uit te kiezen. In dit geval zal het langstzittende raadslid (de raadsnestor) automatisch vicevoorzitter worden. Het voordeel van deze keuze is dat er geen sprake is van politisering van het vicevoorzitterschap.
Keuzes in de selectieprocedure
Wanneer de raad toch besluit zelf een vicevoorzitter te kiezen is het raadzaam de procedure van tevoren vast te leggen. Zo wordt er helderheid geboden en worden onnodige conflicten voorkomen. Binnen deze procedure is er in veel gevallen sprake van (partij)politieke overwegingen. Dit kan echter botsen met de zoektocht naar persoonlijke voorzitterskwaliteiten en politieke neutraliteit die een (vice)voorzitter uitstraalt. Het is belangrijk om als raad te besluiten of de persoonlijke kwaliteiten van de vicevoorzitter voorop staan bij het maken van de selectie.
Ondersteuning van de vicevoorzitter
Een net gekozen vicevoorzitter kan belang hebben bij trainingsmogelijkheden of specifieke ondersteuning. Dit kan gefaciliteerd worden de gemeenteraad uit het opleidingsbudget, maar ook door de griffier of de burgemeester die zijn plaatsvervanger ondersteunt. Behalve ondersteuning voor een net gekozen vicevoorzitter, is het als raad ook raadzaam om het functioneren te evalueren op gepaste momenten. Deze evaluatie hoeft niet al te groot opgetuigd te worden maar, gezien het belang van goede verhoudingen binnen de bestuurspraktijk, wel aan te raden.
Meer informatie
Onderstaand vindt u een beknopt overzicht van de zeven vragen die gebruikt kunnen worden bij de selectie van de vicevoorzitter. Voor de uitgebreide informatie over het vicevoorzitterschap en de keuze voor een nieuwe vicevoorzitter, is het rapport Hoeder van de raad of functie zonder inhoud? te raadplegen dat is opgesteld door de Universiteit van Tilburg in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.