Integriteit is zaak van raad én bestuurders
Kijk gezamenlijk, als bestuurders en raad, naar waar de mogelijkheden liggen om het collectief moreel vakmanschap op het onderwerp integriteit te versterken. Dat stelt Leonie Heres, bijzonder hoogleraar integriteit van het lokaal bestuur aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Integriteit van bestuurders raakt aan het vertrouwen van mensen in de lokale democratie. ‘Ik bepleit dat integriteit niet iets is wat je individueel doet. Veel gedrag ontstaat in samenwerking, overleg, discussie en debat. Integriteit komt tot stand in en door gezamenlijk handelen. Daar moeten we aandacht voor hebben.’
Heres stelt dan ook dat de focus op integriteit niet zo zeer zou moeten gaan over wat niet goed gaat, maar wat beter kan, en niet zozeer op individueel niveau, maar op collectief niveau. Collectief moreel vakmanschap is de titel van de oratie van Heres waarin ze hiervoor een lans breekt. Dat betekent volgens haar dat je als openbaar bestuur moet willen dat je als collectief hoge ethische normen nastreeft, dat men zichzelf doorontwikkelt om integriteit te bevorderen en goed kijkt welke kwaliteiten nodig zijn om daar invulling aan te geven.
Burgemeester
Wat het lastig maakt om integriteit goed te verankeren, is de rolverdeling tussen bijvoorbeeld de burgemeester en raadsleden. Burgers snappen vaak niet waarom de burgemeester, in hun ogen, onvoldoende ingrijpt bij schendingen. Heres: ‘Vooral bij bestuurlijke integriteit stappen we er soms te gemakkelijk overheen dat er andere verhoudingen zijn dan in een werkgever-werknemersrelatie. De raadsvoorzitter is bijvoorbeeld niet de baas van de raadsleden. De hiërarchie is anders. Het kan lastig zijn om op te treden, want het zijn gekozen volksvertegenwoordigers en door de raad aangestelde bestuurders.’
Moreel bewustzijn
Het is volgens Heres belangrijk om blinde vlekken te herkennen. ‘Je bént niet integer, maar je moreel bewustzijn kan wel beter of slechter worden. Mensen in machtsposities zien sommige dingen beter en andere dingen juist minder goed. Integer handelen is geen stabiel gegeven. Het heeft steeds aandacht nodig. Vandaar het woord vakmanschap.’
Terugkijken
Dit is een korte samenvatting van een artikel in Binnenlands Bestuur van 15 september jongstleden. Het volledige interview met Heres wordt gepubliceerd in het zeventiende nummer van het magazine Binnenlands Bestuur (offline en online). De oratie van Heres is via deze link terug te kijken.
Meer informatie
Tijdens onze Dag voor de Raad op 6 oktober in Eindhoven is Leonie Heres een van de sprekers. Ze zal vertellen over wat de rol van integriteit is in het vergroten van invloed van de raad. Op onze themapagina integriteit is meer informatie te vinden over actuele onderwerpen op het gebied van integriteit.
