Integriteit verdient meer aandacht rekenkamers

Bij gemeentebestuurders bestaat de behoefte om meer accent te leggen op de borging van integriteit om zo incidenten te voorkomen en weerbaar te zijn tegen vermeende integriteitskwesties. Het ligt voor de hand dat de lokale rekenkamer hier een rol speelt. Dit blijkt uit de verkenning 'Rekenkamer en Integriteit' die tijdens het jaarcongres van de NVRR (Nederlandse Vereniging van Rekenkamers en Rekenkamercommissies) op vrijdag 19 april is gepresenteerd.

In deze verkenning staat de rol die lokale rekenkamers spelen bij signalering en beleidsontwikkeling op integriteitsgebied centraal. De verkenning is uitgevoerd door Petra Habets Advies & Ontwikkeling in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, Raadslid.nu, dankzij een financiële bijdrage van het ministerie van BZK. Uit de verkenning blijkt dat de opvattingen of integriteit wel of niet tot het domein van de lokale rekenkamerfunctie behoort behoorlijk uiteenlopen. Investering in een gedeelde opvatting is daarom nodig.

Hoewel een kleine 10 procent van de rekenkamers de afgelopen jaren een onderzoek heeft gedaan naar integriteit of aangeeft dat binnenkort te doen, zijn er pragmatische overwegingen (beperkte capaciteit/beperkt aantal onderzoeken op jaarbasis, verzoeken of interesses van de raad) die de onderzoeksprioriteiten van rekenkamers beïnvloeden. Tenslotte past integriteit volgens sommige respondenten niet als vanzelfsprekend binnen de – wettelijk voorgeschreven - onderzoeksdomeinen van de lokale rekenkamer: doeltreffendheid, doelmatigheid en rechtmatigheid.

Opvallend is het grote aantal respondenten dat aangeeft behoefte te hebben aan discussie over de rol van rekenkamers en integriteit.

Rekenkamers hebben ongeveer evenveel kennis van integriteitskwesties binnen organisaties waarvoor de rekenkamerfunctie vervuld wordt als raadsleden.

Een enkele keer komt de rekenkamer een integriteitskwestie tegen bij een onderzoek naar een ander thema, bijvoorbeeld aanbestedingsbeleid of subsidies. Soms wordt de rekenkamer ook gevraagd onderzoek te doen naar een concrete integriteitskwestie, maar als het om personen gaat wordt dit soort onderzoek over het algemeen door andere onderzoekers uitgevoerd. Daar waar integriteit expliciet onderwerp van rekenkameronderzoek is, betreft dit over het algemeen onderzoek naar de werking en borging van beleid en regels.

Over de verkenning

De verkenning is uitgevoerd in de vorm van een enquête onder alle lokale rekenkamers. De rekenkamers en rekenkamercommissies die gereageerd hebben vertegenwoordigen 43 procent van de gemeenten en 50 procent van de provincies.

Gemeenten en provincies zijn verplicht een lokale rekenkamerfunctie in te vullen in de vorm van een rekenkamer of rekenkamercommissie. Lokale rekenkamers en rekenkamercommissies voeren onafhankelijk onderzoek naar de doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid van het gemeentelijke of provinciale beleid en ondersteunen hiermee de gemeenteraad en provinciale staten in hun controlerend