Inwoners en raadsleden zoeken hun plek in Nijmeegse warmtetransitie

In de Nijmeegse Bomenbuurt-Oost zijn bewoners samen met de gemeente al een aantal jaar op zoek naar een nieuwe warmtebron die breed gedragen wordt door de wijk. Bewoners nemen samen met de gemeente initiatief om een buurt-energiesysteem (BES) voor de buurt te realiseren. Voor zowel raadsleden als bewoners is het onduidelijk welke rol raadsleden hebben in het (participatie)proces en waarover zij nog moeten besluiten.

Nijmegen heeft in het projectplan aardgasvrij Nijmegen de ambitie gesteld om in 2045 aardgasvrij te zijn. Een deel van de stad wordt aangesloten op het al bestaande warmtenet. Voor de gebieden waar dit technisch niet haalbaar is draait de gemeente verschillende pilots waar de inzet van alternatieve warmtebronnen wordt onderzocht.

In de wijk Hengstdal heeft bewonersvereniging ‘Duurzaam Hengstdal’ de handschoen opgepakt toen de gemeente Nijmegen de wijk koos als één van de pilotwijken die als eerst van het gas af zou gaan. Uit het inmiddels door de raad vastgestelde wijkwarmteplan Hengstdal wordt duidelijk dat een oplossing voor de hele wijk ingewikkelder is dan vooraf gedacht. Wel zijn er mogelijkheden om verschillende kleinere pilots te draaien binnen de wijk. In de Bomenbuurt-Oost onderzoeken bewoners, de gemeente, de woningcorporatie en het energiebedrijf nu de mogelijkheid van een coöperatief buurt-energiesysteem (BES).

Bewoners geven aan dat ze hun positie in het (participatie)proces hebben moeten bevechten, maar zijn inmiddels tevreden over de samenwerking met de gemeente. Wel zouden zij graag meer erkenning krijgen van raadsleden voor het werk dat zij doen. Tegelijkertijd ervaren raadsleden onduidelijkheid over de rol die zij mogen pakken in het proces. De vastgestelde plannen zijn niet bij alle raadsleden bekend én zijn volgens raadsleden heel algemeen. Hoewel de rol van raadsleden duidelijk is beschreven in het door de raad vastgestelde participatie- en communicatieplan aardgasvrij 2019-2022 vinden raadsleden dat de informatievoorziening vaak te laat en summier is. Ook merken ze dat hun aanwezigheid als volksvertegenwoordiger niet altijd gewenst is.

Bewoners pakken verantwoordelijkheid 

“Samen met de gebiedsregisseur nemen wij als bewoner echt het voortouw”, vertelt Spauwen. De bewonersvereniging Duurzaam Hengstdal organiseert samen met de gemeente bewonersavonden, een enquête, bemant het inloophuis, gaat op straat en aan de keukentafel in gesprek met bewoners (bij ca. 65% van de huishoudens is aan de voordeur gesproken over de plannen) en promoot de verschillende werkgroepen waarin bewoners kunnen deelnemen. De gebiedsregisseur van de gemeente initieert en faciliteert waar nodig. “Ik heb het gevoel dat ik serieus wordt genomen. Dat ik mee mag doen. Soms meer dan me lief is,” vertelt Spauwen.

De bewonersvereniging opereert op een hoog participatieniveau, meent ook bewoner en lid Léon Schoonhoven. Duurzaam Hengstdal staat zeker op de trede ‘coproduceren’, soms zelfs ‘meebeslissen’. Er ligt veel verantwoordelijkheid op uitvoerend niveau bij de bewoners, maar de gemeente kan dit wel overnemen wanneer de bewoners dit wensen. “In de basis doen we het samen”, zegt Schoonhoven.

Het harde werk loont

De inschatting van de actieve bewoners is dat zij bijna alle bewoners uit de wijk inmiddels bereikt hebben en er is hoop dat er voldoende draagvlak is. Om het project van start te laten gaan moet minimaal 70% van de bewoners in woningcorporatiewoningen toestemmen. Daarnaast streeft het projectteam naar een zo groot mogelijke deelname van particuliere huiseigenaren. De ervaring van de bewonersvereniging is dat de meeste mensen vooral ‘ontzorgd’ willen worden. “Sommige bewoners gaan actief aan de slag als vrijwilliger of nemen uit zichzelf stappen, maar de meeste willen gewoon dat het goed voor hen wordt geregeld”, verduidelijkt Schoonhoven.

Bewonersgroep 

Na het publiceren van dit artikel kwamen we in contact met een huurder uit de buurt die lid is bewonersgroep Pegasus die bestaat uit 100% bewoners uit de Bomenbuurt, waaronder Leon Schoonhoven. Zij gaf aan dat de buurt (met name de huurders ca. 90% van de wijk) zich niet gerepresenteerd voelt door Duurzaam Hengstdal, welke bestaat uit 2 enthousiaste huiseigenaren van buiten de Bomenbuurt, waarvan er 1 tot maart ‘22 zelf in de gemeenteraad zat. Ook Pegasus zelf heeft eerder aangegeven dat zij zich geen representatieve vertegenwoordiging voelen van de hele buurt. Daarbij gaf zij aan dat het perspectief vanuit huurders anders is dan vanuit huiseigenaren. Zo maken zij zich zorgen over de betaalbaarheid van het plan op de langere termijn gezien de hoge (vaste) kosten en het systeem veel stroom en gas blijft gebruiken.

Platform31

Kennis- en netwerkorganisatie Platform31 ziet de trends in stad en regio. Ze verbinden beleid, praktijk en wetenschap rondom actuele vraagstukken en komen tot een aanpak waarmee bestuurders, beleidsmakers en uitvoerders direct aan de slag kunnen. Voor een reeks van vier artikelen over de rol van raadsleden in de warmtetransitie ging Platform31 in gesprek met bewoners en raadsleden. Lees hier het volledige artikel.

Meer informatie

Wil je meer weten over participatie? Klik dan hier

Wil je in contact komen met andere raadsleden? Klik dan hier voor raadinbeweging.nl