Kanttekeningen bij inschakelen burgers via G1000

Inwoners het initiatief gunnen of inschakelen om mee en na te denken over het oplossen van maatschappelijke knelpunten kan via het middel van de zogeheten G1000. Echter, er moet dan wel worden opgelet want meestal schuift alleen de blanke, hoogopgeleide, 50-plusser aan. Allochtone Nederlanders ontbreken in de G1000.

Gemeenteraden van gemeenten waar een G1000 wordt overwogen, kunnen hun voordeel doen met de lessen die getrokken zijn uit G1000-bijeenkomsten die de afgelopen twee jaren zijn gehouden. In het boek “G1000, ervaring met burgertoppen”  worden deze burgertoppen en burgerraden door tal van wetenschappers en deskundigen besproken. Zij trekken een aantal lessen.

Naast de gemeenteraad

Eén uitgangspunt kan zijn dat burgers met elkaar, zonder van tevoren opgemaakte agenda, ‘dromen, denken en doen’, waarbij de gelote burgers zelf de onderwerpen aandragen die zij voor hun wijk, dorp of stad van belang vinden, en daarmee zelf aan de slag gaan. Het is met recht een burgertop, die functioneert naast de gemeenteraad. Raadsleden en ambtenaren kunnen faciliteren, maar de top is als het ware eigendom van de deelnemers, die zelf met hun eigen resultaten aan de slag gaan.

Burgerraad: raadsleden als waarnemers

Naast deze burgertop staat de burgerraad. Die is uitdrukkelijk bedoeld om het gemeentelijke c.q. overheidsbeleid te beïnvloeden. Daartoe is het raadzaam om in te spelen op de lokale beleidsagenda, ligt het voor de hand om de deelnemers door loting aan te wijzen. Lokale politici en ambtenaren niet als deelnemers, maar eerder als waarnemers uit te nodigen, of zou overwogen kunnen worden om de resultaten rechtstreeks per referendum aan alle burgers voor te leggen. Wil men een dergelijke burgerraad organiseren, dan kan ook het tijdstip van een dergelijke burgerraad van belang zijn: mogelijk vóórdat politieke partijen hun programma’s maken. De schrijvers van “G1000, ervaring met burgertoppen” vinden dat er meer duidelijkheid moet worden gegeven over de uitgangspunten van de G1000, voor wie de resultaten zijn bedoeld en zo mogelijk informatie te geven over de thema’s waardoor tijdens de bijeenkomst daarover kan worden gesproken. 

Loting: geen wondermiddel

Burgers uitnodigen door loting kan, maar het is geen wondermiddel tegen het ‘democratische vermoeidheidssyndroom’, want de representativiteit van de deelnemers was zeker niet veel groter dan bij traditionele vormen van democratie, zoals verkiezingen en referenda. De schrijver, waaronder de voormalige Amsterdamse burgemeester Job Cohen, adviseren om niet alleen gelote burgers uit te nodigen maar ook een nadere selectie te maken zodat er ook burgers mee doen uit slecht vertegenwoordigde groepen. En hou rekening met de kalender: als je een burgertop houdt op de dag van het offerfeest is het logisch dat er weinig moslims mee doen. Bovendien helpt ook om een passende vergoeding te geven wanneer burgers bij loting worden uitgenodigd.

Verschil met vluchtelingendebat

Cohen c.s. constateren dat aan het debat over de vluchtelingenopvang door tal van burgers is meegedaan die niet hebben deelgenomen aan de G1000. Het verschil is volgens Cohen c.s. dat deze groep inwoners een direct belang hadden. Een dergelijk direct belang ontbreekt bij de G1000 waardoor vooral “usual suspects” deelnamen aan de G1000. Toch concluderen Cohen en de zijnen dat de G1000 met aanpassingen wel een welkome aanvulling is om burgers te betrekken bij maatschappelijke vraagstukken.

Voor wie het gehele onderzoek van Cohen c.s. wil lezen klik hier.

Inwoners en raad

De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden heeft de afgelopen maanden diverse onderzoeken uitgevoerd naar het inschakelen naar de rol van inwoners en de betekenis daarvan voor de raad:
-       De kracht van burgers kan versterkend werken voor de rol van de raad, zie “Raadslid en Burgerkracht”.
-       Burgerbegrotingen en leefbaarheidsbudgetten voor de inwoners tasten het budgetrecht van de raad niet aan, zie: “Het budgetrecht van de raad intact?”
-       De raad kan de inwoners inzetten voor het versterken van de controlerende rol van de raad, zie: “Kansrijk maar kwetsbaar”.