Maak van uw tegenstanders uw bondgenoten
Erken dat er in de raad verschillen zijn, dat er tegenstanders zijn met andere denkbeelden, maar maak desondanks van deze tegenstanders uw bondgenoten. Dit is een principe dat raadsleden kan helpen om zichzelf en de raad te positioneren. Uit onderzoek van het NSOB blijkt namelijk dat er vijf principes van politiek zijn. Deze vijf principes helpen raadsleden om voor zichzelf en de raad te bepalen op welke wijze er politiek wordt bedreven in de gemeenteraad. Deze vijf principes worden in een serie artikelen beschreven. Deze week principe 3: (Democratische) politiek erkent het verschil tussen (groepen) mensen.
Dit principe benadrukt het feit dat er verschillen zijn tussen verschillende groepen in de raad en in de samenleving. Bovenal benadrukt dit principe dat deze verschillen ook benoemt moeten worden in besluiten die worden gemaakt. Hierbij staat het thema representativiteit centraal. Representativiteit gaat immers over de mate waarin een zo breed mogelijk deel van de bevolking verschillende voorkeuren kan herkennen in democratische besluiten.
Het erkennen van verschillen tussen politieke groepen en representativiteit als belangrijke democratische waarde beschouwen, heeft gevolgen voor de manier waarop raadsleden elkaar waarderen. Om de representativiteit van bestuur te waarborgen is het immers van belang om tegenstanders niet als vijanden te beschouwen, maar juist als potentiële bondgenoten.
Maar wat betekent dit principe voor de wijze waarop raadsleden politiek bedrijven in de gemeenteraad?
Om deze vraag te kunnen beantwoorden, is het eerst van belang om een begrip te hebben van de krachten die in de gemeenteraad spelen.
Tegenstrijdige krachten
In het politieke spel van de gemeenteraad spelen er tegenstrijdige krachten. Deze kunnen zowel tegenwerkend als samenbrengend zijn en kunnen zich ook tegelijkertijd manifesteren. In het onderzoek van het NSOB worden deze krachten beschreven als divergerend (tegenwerkend) en convergerend (samenbrengend).
De tegenwerkende kracht houdt in dat er in de gemeenteraad sprake is van strijd en conflict over de verschillen die aanwezig zijn. Deze voortdurende strijd zorgt ervoor dat raadsleden tegenover elkaar staan in plaats van dat ze samenwerken.
De samenbrengende kracht houdt daarentegen in dat er een besef aanwezig is in de raad dat zij het hoogste bestuursorgaan zijn en daarom gezamenlijk moeten opereren.
Principes en krachten
Net als de vorige twee principes, kan dit principe gekoppeld worden aan de tegenwerkende en samenbrengende kracht. De keuze die wordt gemaakt, bepaalt welke positie de raad uiteindelijk inneemt.
Als de koppeling met de tegenwerkende kracht wordt gemaakt, wordt gekozen voor een positionering van strijd en conflict. De verschillen die aanwezig zijn tussen de verschillende fracties in de raad worden erkent. Dit wordt gedaan voor het eigen belang. De verschillen worden namelijk uitvergroot om het eigen gelijk te kunnen benadrukken.
Als de koppeling met de samenwerkende kracht wordt gemaakt, wordt gekozen voor een positionering van gezamenlijk besturen. Ook in deze positie worden de verschillen erkent. Alleen worden de verschillen nu zichtbaar benoemt in de raadsbesluiten om zo tot representatieve besluitvorming te komen.
Kiezen voor bondgenoten of tegenstanders
Centraal bij dit principe staat de keuze om mederaadsleden tot tegenstanders of bondgenoten te maken. Ook hier geldt weer dat er geen foute keuze is. Kiezen voor inspelen op de tegenwerkende kracht is geschikt om je eigen idealen door te drukken in beleid. Kiezen voor inspelen op de samenbrengende kracht is daarentegen geschikt om beleid te maken waarin meerdere voorkeuren in voorkomen. De positionering van de raad is daarom afhankelijk van de doelen die raadsleden hebben bij het maken van beleid.
Meer info
Meer informatie over de vijf principes van politiek en het proces van divergerende en convergerende krachten kunt u lezen in het rapport ‘Gemeenteraden positioneren. Van professionaliseren naar politiseren’.
Ook in deze serie:
- De Raad bepaalt zelf
- Bepaal de grenzen als raadslid
- Maak van uw tegenstanders uw bondgenoten
