Maatschappelijke uitdagingen anders oplossen

DEN HAAG - Voor het oplossen van prangende vraagstukken in de samenleving werd vroeger vooral naar de overheid gekeken. Tegenwoordig zoeken burgers, ondernemers en investeerders steeds vaker elkaar op om maatschappelijke problemen op te lossen. Hoe kan de gemeenteraad hier een rol in spelen?

In de nieuwe economie creëren bedrijven, burgers en sociale ondernemingen samen publieke waarde. Daarmee vervaagt steeds meer de oude scheidslijnen tussen publiek en privaat. De overheid is slechts één van de betrokken partijen. Hieruit is ook de Social Impact Bond (SIB) ontstaan.

Een Social Impact Bond is een model waarbij publiek beleid, bijvoorbeeld het verminderen van werkloosheid, tot stand komt met private investeringen. Het rendement wordt door de overheid aan de investeerders terugbetaald zodra de vooraf afgesproken resultaten zijn bereikt. Met een SIB kunnen overheden meetbare maatschappelijke effecten realiseren tegen een sterk beperkt risico en vaak tegen lagere kosten.

Kansen voor de nieuwe raad

Een SIB biedt de raad de mogelijkheid om maatschappelijke doelen te realiseren. Samenwerking op basis van gelijkwaardigheid met burgers, ondernemers en investeerders is hierbij essentieel. De gemeente is niet langer regisseur, subsidieverstrekker én uitvoerder, maar maakt slechts de voorwaarden.

Startpunt van een SIB vormt een idee voor een innovatieve oplossing voor een maatschappelijk probleem en het opstellen van een rendabele business case. Een intermediair stelt het contract op tussen de betrokken partijen, werft het kapitaal van de investeerders en is bemiddelaar in het hele proces. Na afloop wordt geëvalueerd of de beoogde resultaten zijn behaald en welke vergoeding wordt uitgekeerd aan de investeerders. Bij resultaat lopen de investeringen inclusief rendement via de intermediair terug naar de investeerders.

Een praktijkvoorbeeld laat zien hoe een SIB succesvol kan bijdragen aan het terugdringen van de werkloosheid in een stadsdeel. Als werkgevers de handen ineen slaan en samenwerken met de gemeente en onderwijsinstellingen, wordt een weerbarstig sociaal probleem benaderd vanuit een innovatieve, frisse aanpak. Lokaal, en vooral ook integraal.

Een raad die creëert en faciliteert

Net als bij andere vormen van publiek-private samenwerking gelden ook voor een SIB een aantal randvoorwaarden. De belangrijkste punten op een rij:

• Initiatief moet komen vanuit ondernemers die ook zorgen voor de uitvoering: het is cruciaal dat er een sociaal ondernemer is die een plan heeft. Daar ligt de start. Ondernemers schieten anders snel weer in de subsidie-reflex.
• Een onafhankelijk aanspreekpunt binnen de gemeente: een SIB betekent in veel gevallen een privaat initiatief dat beweert het beter te kunnen dan een bestaande publieke dienst. Dit genereert logischerwijs een bepaalde mate van weerstand. Daarom is het van groot belang dat de regie over het proces van de totstandkoming van de SIB binnen de gemeente wordt belegd bij iemand die los staat van de publieke dienst die de betreffende taak uitvoert.
• Betrokkenheid van management: het realiseren van een SIB vraagt op verschillende momenten om ingrijpende keuzes. Daarom is het belangrijk dat het management van alle partijen nauw betrokken is en als stuurgroep geregeld bij elkaar komt.
• Een vast proces waarin commitment en vertrouwen centraal staat: een helder stappenplan biedt houvast en duidelijkheid aan alle betrokkenen. Zo’n procesbeschrijving bestaat uit de volgende stappen:

1. Het ontstaan van het idee, dat wordt uitgewerkt in een plan van aanpak.
2. Het toetsen van dit plan bij financiers en de gemeente(n)
3. Het bevestigen van wederzijds commitment in een intentieovereenkomst
4. Het gezamenlijk uitwerken van de business case en de samenwerkingsovereenkomst.

Meer informatie

Klik hier voor praktijkvoorbeelden en meer informatie over Social Impact Bonds.