Macht en tegenmacht in de lokale democratie
Het besturen van de gemeente is vooral een zaak van het college geworden en veel minder van de raad. Raadsleden moeten zich bewuster worden van hun eigen rollen.
De gemeenteraad heeft als taak om namens de gemeenschap de kwaliteit van besluitvorming te bewaken. Soms door kaders te stellen aan het college, soms door zelf te besturen en soms door het college te controleren.
Op papier zijn deze rollen van de raad duidelijk, maar in de praktijk werken ze niet goed. De beschrijving en invulling van de rollen is te vaag. Raadsleden voeren als gevolg daarvan het raadswerk verschillend uit, met onvoldoende kennis van de spelregels.
Spreekbuis
De een is spreekbuis van de opvattingen die er leven onder de lokale bevolking, de ander beroept zich steevast op de burger, de volgende grijpt terug naar het programma van de partij, weer een ander raadslid redeneert zonder last of ruggenspraak dat afstemming met partij of achterban niet nodig is. Er zijn ook raadsleden die als belangenbehartiger de positie van ondernemers vertegenwoordigen. Raadsleden begrijpen niet altijd wat het bepalen van de koers (via het veel gebruikte begrip kaderstelling) inhoudt. Maar een raad die zich daar niet van bewust is, maakt zichzelf afhankelijk van het college.
Aanbevelingen
- Vergroot het bewustzijn over de betekenis van raadswerk. Het lidmaatschap van de raad is ook een bestuurlijk ambacht.
- Vergroot de belangstelling voor besturen. Bij menig raadslid staat dit aandachtspunt niet op de radar, terwijl besturen een essentieel onderdeel is van het raadswerk.
- Vergroot de inzet van raadsleden om gevolg te geven aan opvattingen die raadsleden naar voren brengen. Raadswerk is meer dan alleen het uitdragen van opvattingen. Het gevolg geven aan opvattingen vraagt een vorm van vakmanschap die niet iedereen zich zomaar eigen maakt.
Meer informatie
Als hulpmiddel voor kandidaat-raadsleden is er een nieuw overzichtelijk online handboek boordevol met tips en aanbevelingen voor en over succesvol raadswerk. Deze online zogeheten Wegwijzer geeft op belangrijke thema’s en onderwerpen schematisch en praktisch tips en aanbevelingen. De Wegwijzer 2022-2026 is samengesteld door de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, in samenwerking met de Vereniging van Griffiers, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het ministerie van Binnenlandse Zaken. Diverse andere partners en raadsleden hebben bijdragen geleverd. Het handboek is ook online beschikbaar.
