Nederlandse Vereniging voor Raadsleden volgt experiment stembiljet met argusogen

Kiezers in vijf gemeenten mogen donderdag tijdens de Europese verkiezingen hun stem uitbrengen met een nieuw stembiljet. Het zal gaan om een kleiner stembiljet dan gebruikelijk, waarbij de kiezer twee vakjes rood kleurt in plaats van één. De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden volgt dit experiment met argusogen vanwege de ongewenste principiële gevolgen: “Wij zijn voor een personendemocratie en tegen een nummerdemocratie”, aldus voorzitter Hanneke Willemstein.

Het experiment met het stembiljet zal plaatsvinden in de volgende gemeenten: Alphen aan den Rijn, Boekel, Borne, Midden-Delfland en Tynaarlo. Het plan van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is om het biljet bij de volgende verkiezingen, de gemeenteraadsverkiezingen van 2026, in alle gemeenten in te voeren.

Raadsverkiezingen

“Ook als het experiment positief uitpakt, roepen wij de VNG op niet zo maar automatisch dit biljet te gebruiken bij de raadsverkiezingen van 2026. Raadsverkiezingen zijn anders van karakter dan de Europese: daar gaat het veel meer om welke persoon uit welke buurt je wilt kiezen, of wil je nog veel meer een voorkeursstem op een vrouw uitbrengen. Dat is in een nummerdemocratie allemaal veel lastiger. Wij vinden dat de keuze tegen een personendemocratie geen ambtelijk besluit van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten kan zijn”, aldus Willemstein.

Het stembiljet

Het idee van het nieuwe stembiljet is dat kiezers zowel een vakje aankruisen voor de partij waar ze op stemmen, als een vakje voor de kandidaat op de lijst. Als alleen het vakje van de partij rood wordt gemaakt, zal dat stem automatisch naar de lijsttrekker gaan. De namen van de kandidaten zullen niet op het stembiljet staan, maar er zullen nummers staan. De namen die bij de nummers horen kunnen kiezers opzoeken met een folder in het stemboekje.

Voordelen

Het nieuwe biljet zal ten opzichte van het oude biljet, een stuk kleiner worden, namelijk A3-formaat. Daarvoor is gekozen omdat de afgelopen jaren, het stembiljet steeds groter wordt. Hierdoor werden de letters op de biljetten te klein, vooral voor ouderen en slechtzienden. Ook werd het vouwen van het biljet te ingewikkeld. Bij het tellen van de stemmen zorgde de grootte van het stembiljet ook voor vertraging, zowel vanwege de slechte leesbaarheid als het uitvouwen van de grote vellen.

Evaluatie

Het nieuwe biljet zal in de deelnemende gemeenten uitgebreid geëvalueerd worden. Er zal worden gekeken naar of lijsttrekkers meer stemmen krijgen dan bij andere verkiezingen. Ook wordt gekeken naar of er meer ongeldige stemmen worden uitgebracht door het nieuwe biljet. Kiezers kunnen ook zelf nog hun ervaringen met het nieuwe biljet delen.

Meer informatie

Voor een voorbeeld van het nieuwe stembiljet, klik hier.

Minister van Binnenlandse Zaken Hugo de Jonge demonstreert het nieuwe stembiljet, klik hier.