Ontheffing woonplaatsvereiste wethouder voor meer dan een jaar mogelijk van de baan

De gemeenteraad krijgt mogelijk niet de vrijheid om een wethouder-van-buiten ontheffing voor meer dan een jaar te geven op de verplichting om in de gemeente te wonen. De VVD, die aanvankelijk voorstander was, lijkt zich tegen het wetsvoorstel uit te spreken die de gemeenteraad een ruimere ontheffingsmogelijkheid geeft.

“Het woonplaatsvereiste wordt impliciet opgeheven door deze ongeclausuleerde ontheffingsmogelijkheid”, concludeerde Eerste Kamerlid Helmi Huijbregts-Schiedon in het debat over het wetsvoorstel in de Eerste Kamer. Volgens het wetsvoorstel krijgt de raad de mogelijkheid om een wethouder-van-buiten voor de rest van de raadsperiode ontheffing te verlenen op het woonplaatsvereiste. De Eerste Kamer stemt op 4 juni over het wetsvoorstel en gezien het debat in de senaat is het onzeker of het wetsvoorstel de eindstreep haalt. Volgens minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Kajsa Ollongren blijft het woonplaatsvereiste in stand, ook als de gemeenteraad de vrijheid krijgt om een wethouder-van-buiten voor de rest van de raadsperiode ontheffing te verlenen voor de verplichting om in de gemeente te wonen.

Ruimte voor de raad

Minister Ollongren benadrukte dat het woonplaatsvereiste overeind blijft, ook als de raad de mogelijkheid wordt gegeven om voor een langere periode dan een jaar ontheffing te verlenen voor de verplichting van een wethouder-van-buiten om in de gemeente te wonen. Volgens de minister is er geen sprake van het afwijken van het principe van het woonplaatsvereiste. “Ik wil met dit wijzigingsvoorstel de ruimte aan de raad geven om aan het begin van de periode dat oordeel te vellen, in plaats van daar jaarlijks op terug te moeten komen.”

De minister benadrukte bovendien dat het gaat om ruimte te bieden voor lokaal maatwerk. “Het is aan de raad is om te beoordelen of de wethouder als die buiten de gemeente woont en die ontheffing heeft, voldoende binding heeft met de inwoners van de gemeente.”

Initiatief van VVD

Het wetsvoorstel zodat de gemeenteraad niet elk jaar opnieuw ontheffing hoeft te geven voor een periode van 12 maanden aan een wethouder-van-buiten op de verplichting om in de gemeente te wonen, is ingediend door de vorige minister. De aanleiding daarvoor was een motie van VVD-Kamerlid Litjens in 2014 waarin de Tweede Kamer zich met hele brede steun uitsprak voor het principe dat niet de wetgever maar de raad het beste in staat is om te besluiten over de duur van de ontheffing en de voorwaarden waaronder die kan worden verleend.

Wethouders-van-buiten

Een derde deel van de wethouders is van buiten de gemeenteraad benoemd, dat wil zeggen deze wethouders zijn niet eerst als raadslid geïnstalleerd en daarna wethouder geworden. Het grootste deel van de wethouders (88,5 procent) woont in de gemeente waar hij of zij wethouder is. Het aandeel wethouders dat buiten de gemeente woont, is 11,5 procent. Sinds 2002 mag de gemeenteraad een wethouder benoemen die van buiten de raad komt.