Oog en oor hebben voor onze inwoners, zowel lokaal als in de regio
De Drechtstedendinsdag is de maandelijkse regionale overlegdag van bestuurders en raadsleden uit Dordrecht en de omliggende gemeenten die de Drechtsteden vormen. Als enige gemeenschappelijke regeling in Nederland heeft Drechtsteden een algemeen bestuur van raadsleden, de Drechtraad. Een verademing, vertelt het Dordtse raadslid en D66-fractievoorzitter Nelleke de Smoker in aflevering 14 van de van de serie ‘In de ban van regionale samenwerking’.
Nelleke de Smoker (1964) is geen eendagsvlieg in de lokale politiek. Al 18 jaar neemt die een grote plaats in haar leven in. Ze had een drukke baan in de detailhandel en later een gezin. Zoals veel vrouwen in die tijd gaf ze haar betaalde werk eraan, toen er kinderen kwamen. “Kinderopvang was niet zo goed geregeld als nu. Maar je weet hoe het gaat: je doet eens wat vrijwilligerswerk, komt in het buurtcomité en voor je het weet zit je in het bestuur”. Een uitnodiging om zelf politiek actief te worden, aanvankelijk voor de lokale partij ECO-Dordt, sloeg ze niet af. “Wat zij aan die kant van de tafel kunnen, kan ik ook, dacht ik als ik weer eens een pleidooi voor de leefbaarheid in mijn wijk hield”.
Lokale politiek begint als je de deur uitgaat
Inmiddels heeft De Smoker naast haar raadswerk weer een baan in een slijterij en is ze ook nog druk met medezeggenschap. Dat ze een politiek routinier is, heeft de hartstocht voor het politieke bedrijf niet gedoofd. “Ik vind het nog steeds ontzettend leuk, vooral omdat je de resultaten ervan direct ziet. Lokale politiek begint op het moment dat je thuis de deur uitstapt. Ik voel me echt een volksvertegenwoordiger. Oog en oor hebben voor onze inwoners was en is mijn motivatie als raadslid, zowel lokaal als in regionaal verband”.
Bekend gezicht
Toen ECO-Dordt opging in D66 ging De Smoker door met haar raadswerk. De overgang naar D66 gaf volgens haar een nieuwe dynamiek. “Met de dekking van een landelijk netwerk en allerlei andere activiteiten”. Inmiddels is ze een bekend gezicht. In de Drechtsteden, maar ook landelijk, als spreker over regionale samenwerking. Want waar de meeste gemeenschappelijke regelingen een collegeregeling zijn, wordt het algemeen bestuur van de gemeenschappelijke regeling Drechtsteden sinds 2010 gevormd door raadsleden. Een bestuurlijk unicum in Nederland. De ‘Drechtraad’ telt 47 leden, afkomstig van de 47 fracties uit de gemeenten Alblasserdam, Dordrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht. Per 1 januari 2018 treedt ook Hardinxveld-Giessendam toe.
Stemgewicht in plaats van one man, one vote
De leden van het algemeen bestuur worden niet rechtstreeks gekozen, maar iedere fractie heeft één vertegenwoordiger in de Drechtraad, in Dordrecht is dat Nelleke de Smoker. “Binnen de gemeenteraad geldt ‘one man, one vote’. Maar voor de regioraad is een formule bedacht, waarbij het ‘stemgewicht’ voortkomt uit het aantal stemmen dat de partij van het raadslid bij de gemeenteraadsverkiezingen haalde”, legt ze uit.
De Smoker maakte van nabij mee hoe Drechtsteden, vanaf 2006 eerst als collegeregeling en later als gemengde regeling uit de startblokken kwam, met de vorming van een gezamenlijke sociale dienst. “Als raden werden we toen slechts geïnformeerd. Voor mijn gevoel was die situatie nogal afstandelijk. Maar sinds het een gemengde regeling is, is de betrokkenheid gegroeid”.
Regiofractie ontstaan uit ontdekkingstocht
Sinds de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 zit haar partij in vijf van de zes raden en is er een regiofractie. “Op papier bestaan er geen regiofracties, maar in de praktijk wel, ook bij de lokale partijen. Aanvankelijk moesten we op ontdekkingstocht naar de beste manier van samenwerken. Het ligt voor de hand dat je het woord voert voor je eigen partij en gemeente. Maar als je dat een paar keer gedaan hebt en het wordt telkens 01.00 uur ’s nachts en je collega’s van dezelfde politiek club brengen min of meer hetzelfde in als jij, kruip je op een gegeven moment bijna vanzelf bij elkaar”. Zonder lokale kadaverdiscipline, zegt ze erbij: “Heb je vanuit je eigen gemeente een andere insteek, dan is daar ruimte voor en breng je de stem uit die bij jouw standpunt past”.
Het duale bestel blijft volgens De Smoker gewoon overeind in de Drechtraad, al werkt het wat anders. “Wij hebben geen coalitie/oppositie, omdat iedere gemeente een wethouder stuurt. Maar het programma schrijft de Drechtraad zelf. Het dagelijks bestuur krijgt de opdracht daar een uitvoeringsprogramma van te maken. Naar mijn idee is dat ook duaal”.
Concurreren met betere lunches
Het belang van de regio als geheel geeft volgens De Smoker steeds vaker de doorslag. “Gezamenlijk optrekken brengt je verder dan allemaal voor je eigen dingetje gaan. Als ik dat toelicht, bijvoorbeeld als het gaat over een kantorenvisie, vertel ik graag over ons nieuwe waterschapgebouw. Het Waterschap Hollandse Delta ging in de regio alle plaatsen af. De onderlinge concurrentie in Drechtsteden leidde ertoe dat de ene gemeente nog mooiere prijzen en een betere lunch weggaf dan de andere. Uiteindelijk visten we allemaal achter het net en kwam het kantoor in Barendrecht, buiten Drechtsteden. Voor mij telt minder dat een voorziening of bedrijf in Dordrecht komt, als het maar in de Drechtsteden komt”. Die houding is niet vanzelfsprekend: “Vooral als er een nieuw project is waar geld voor vrijgemaakt moet worden, heeft de regionale samenwerking weleens wat voeten in aarde. Zeker als een of meer gemeenten krap zitten. Maar na tien jaar merk ik dat het steeds vaker over de inhoud gaat. Financieel loopt Drechtsteden goed. We houden ieder jaar geld over en dat gaat terug naar de gemeenten. Er is een strikte afspraak dat er niks opgepot wordt, hooguit een werkkapitaal voor de sociale dienst. Maar het mag geen gemeenschappelijke regeling zijn met een spaarpot”.
Samen is efficiënter
Door de decentralisaties in het sociale domein kwamen gemeenschappelijke regelingen sterk in de belangstelling te staan, merkt het Dordtse raadslid. “De schaal vraagt echt een hoger niveau. Als ik ergens in het land mijn verhaal doe over onze regio, houd ik mijn gehoor altijd voor: pik de dingen eruit die je aanspreken. Begin eenvoudig, bijvoorbeeld met gezamenlijke uitvoeringsdiensten. En ik benadruk de efficiency die je behaalt als je het samen doet, ook voor individuele raden. Je doet lokaal wat kan en regionaal wat moet. De punten die zijn overgeheveld naar het regionale niveau hoef je niet meer lokaal voor te bereiden en te bespreken. Anders doe je dubbel werk en heb je een vierde laag. Dat willen we per se niet”.
Vergaderformat met Drechtstedendinsdag
Drechtsteden en Drechtraad hebben betrokkenheid van raadsleden en bestuurders georganiseerd met een vast vergader- en besluitvormingsformat. “Om ook het ‘thuisfront’ dichtbij te houden hebben we op dinsdag maandelijks Drechtstedendinsdag, een regionale overlegdag voor raadsleden, colleges en externe partijen. Iedere fractie en Ieder college is vertegenwoordigd. ’s Middags gaan portefeuillehouders met collega-wethouders uit de regio aan tafel om te kijken welke vraagstukken er liggen en welke klaar zijn voor besluitvorming. Vanaf 17.00 uur sluiten de raadsleden aan. We eten met z’n allen, naar mijn idee een belangrijk onderdeel van de dag. Ook de ‘thuisblijvers’ weten wat er speelt. Tussen aanhalingstekens, want iedereen mag naar de Drechtraad komen. Je moet alleen Drechtraadslid zijn om te mogen spreken in de regioraad. Maar in de commissies mag iedereen het woord voeren. Dit model werkt toch wel anders dan bij andere gemeenschappelijke regeling, met één keer in de vier jaar een beleidsplan, jaarlijks een begroting en jaarrekening. Raadsleden duiken daar vaak pas in als er financiële problemen zijn”.
Leerproces van vallen en opstaan
Als het in Drechtsteden zo goed werkt, waarom kreeg dit voorbeeld dan elders in het land nog geen navolging? De Smoker: “Er is veel belangstelling voor Drechtsteden en de Drechtraad. Maar het is een kwestie van de lange adem. Dit model realiseer je niet binnen een of twee jaar. Je moet elkaar leren kennen, vallen en opstaan, dingen aandurven. Zo ging het bij ons ook. Twee periodes geleden richtten we ons nog sterk op de bedrijfsvoering en het drukken van de kosten. Langzamerhand verschuift de focus steeds meer naar samen optrekken en een gezamenlijke stem laten horen, naar Den Haag, of als partner in de Maritieme Topregio. Dan wordt er toch beter naar je geluisterd dan wanneer je zegt: “hallo, hier is Dordrecht”.
Dit artikel is onderdeel van de reeks 'In de ban van Regionale samenwerking'. Alle artikelen uit deze reeks:
- Zonder regioraad meer raadsbetrokkenheid?
- Een motie voor meer samenwerking
- Gaan de Drechtsteden aan democratie ten onder?
- Tussenstand: helderheid in de mist
- Een regioraad met louter raadsleden, een taai gevecht in Twente
- Nieuwe West-Brabantse raadsleden met procesafspraken meer grip op regio
- Wel samenwerken in Drechtsteden, geen bevoegdheden overdragen
- Twentse verwarring over een 'herfstcompromis'
- Regioraad Twente ter ziele
- Afstemming tussen 19 tinten blauw van West-Brabantse raden
- De lessen en tips van 2015
- Greep op de regio dient het lokale belang
- Het FC Twentegevoel van raadslid Vic van Dijk
- Oog en oor hebben voor onze inwoners, zowel lokaal als in de regio
- Beducht op het Galliër-effect
- Gemeenteraden Zuidoost-Brabant kiezen voor democratische betrokkenheid
- Je vertegenwoordigt een mix van lokaal- en regiobelang
- Greep op regionale samenwerking? Maak het politiek!
- Regionale samenwerking: liefde ontluiken, geen uithuwelijking
- Grenzeloos denken om meer voor je inwoners binnen te halen
- Informatie uit regio naar behoefte van raadsleden
