Ook de ander kan gelijk hebben
Een politiek debat is geen machtsspel, maar een constructief gesprek. Durf te luisteren en neem elkaars argumenten serieus. Dit is één van de vijf principes die raadsleden helpen om zichzelf en de raad te positioneren bepalen op welke wijze er politiek wordt bedreven in de gemeenteraad. Deze vijf principes worden door de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden in een serie artikelen beschreven. Deze week principe 5: Politiek heeft alleen zin als ook de ander gelijk kan hebben.
Het principe Politiek heeft alleen zin als ook de ander gelijk kan hebben is van toepassing voor de debatten in de raad. Uitgangspunt van een debat is dat er twee of meerdere partijen met verschil in standpunten die elkaar van hun eigen gelijk proberen te overtuigen. Elk raadslid zal deze verschillende standpunten afwegen en een mening daarover vormen. Het kan gebeuren dat een raadslid zijn eigen standpunt wijzigt ten gevolge van de afweging die hij tijdens het debat maakt. Hij of zij is overtuigt van het gelijk van de ander. Dit maakt politiek zinvol, want nu is niet de machtsverhouding en zetelverdeling in de raad het belangrijkste, maar juist de sterkte van de argumenten.
Maar wat betekent dit principe voor de wijze waarop raadsleden politiek bedrijven in de gemeenteraad?
Om deze vraag te kunnen beantwoorden, is het eerst van belang om een begrip te hebben van de krachten die in de gemeenteraad spelen.
Tegenstrijdige krachten
In het politieke spel van de gemeenteraad spelen er tegenstrijdige krachten. Deze kunnen zowel tegenwerkend als samenbrengend zijn en kunnen zich ook tegelijkertijd manifesteren. In het onderzoek van het NSOB worden deze krachten beschreven als divergerend (tegenwerkend) en convergerend (samenbrengend).
De tegenwerkende kracht houdt in dat er in de gemeenteraad sprake is van strijd en conflict over de verschillen die aanwezig zijn. Deze voortdurende strijd zorgt ervoor dat raadsleden tegenover elkaar staan in plaats van dat ze samenwerken.
De samenbrengende kracht houdt daarentegen in dat er een besef aanwezig is in de raad dat zij het hoogste bestuursorgaan zijn en daarom gezamenlijk moeten opereren.
Principes en krachten
Elk principe van politiek kan gekoppeld worden aan de tegenwerkende en samenbrengende kracht. Zo ook deze laatste. De keuze op welke kracht wordt ingespeeld door raadsleden, bepaalt de uiteindelijke positionering van de raad.
Als wordt ingespeeld op de tegenwerkende kracht, dan wordt gekozen voor een positionering van strijd en conflict. Andere partijen overtuigen van het eigen gelijk is in deze positie het meest belangrijke. In een dergelijke debatcultuur worden de verschillen in stand gehouden en hard gestreden om als winnaar uit het debat te komen.
Als wordt ingespeeld op de samenbrengende kracht, dan wordt gekozen voor een positionering van gezamenlijk besturen. In deze positie is niet het overtuigen van andere partijen het hoogste goed tijdens het debat, maar wordt er serieus geluisterd naar elkaars argumenten en worden die afgewogen om tot het beste besluit te komen. Het is daarom ook mogelijk dat raadsleden in deze positie hun standpunt wijzigen.
Kiezen voor een debatcultuur
De positionering van de raad is bij dit principe afhankelijk van de keuze van raadsleden voor een debatcultuur. Er wordt gekozen voor een debatcultuur met veel strijd in het debat om het eigen gelijk te bewijzen of voor een debatcultuur waarin een constructief gesprek en een afweging van standpunten plaatsvindt om samen tot het beste beleid te komen. Beide posities zijn goed voor hun eigen doeleinden.
In deze vijfdelige serie over de principes van politiek die in het onderzoek van het NSOB zijn vastgesteld, komt steeds naar voren dat er geen foute keuze voor een positie is. De principes dienen als handvatten om als raadslid en als raad in zijn geheel een keuze te maken. De algehele conclusie van deze serie is dan ook: raadsleden kunnen zelf bepalen waar zij voor staan en hoe zij willen dat er politiek wordt bedreven in de raad. Aan de hand van deze vijf principes kan een raad in zijn geheel bepalen welke positie zij het meest geschikt vinden voor hun raad.
Meer info
Meer informatie over de vijf principes van politiek en het proces van divergerende en convergerende krachten kunt u lezen in het rapport ‘Gemeenteraden positioneren. Van professionaliseren naar politiseren’.
Ook in deze serie:
- De raad bepaalt zelf
- Bepaal de grenzen als raadslid
- Maak van uw tegenstanders uw bondgenoten
- Bescherm de minderheid
- Ook de ander kan gelijk hebben
