Participatie in de warmtetransitie: breng als griffie je raad in positie!

Energieavonden, participatiekaders, controleren op democratische waarden; gemeenteraadsleden kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de kwaliteit van participatie door bewoners in de warmtetransitie. Door er voorwaarden aan te stellen, maar ook door zelf in actie te komen. Platform31 ging met griffiers en raadsadviseurs in gesprek over hoe zij hen daarbij kunnen ondersteunen. Bijvoorbeeld door hen te inspireren met een spreker of gesprek met een bewonersinitiatief, hen te informeren over een belangrijk moment om bij te zijn of ervoor te zorgen dat een ambtelijk projectleider hen op tijd betrekt.

De warmtetransitie – of de overgang naar aardgasvrije wijken – komt op steeds meer plekken in Nederland dichter bij de uitvoering. Iedere gemeente stelde ter voorbereiding hierop een transitievisie warmte vast en nu volgt het maken van uitvoeringsplannen per buurt of wijk. Daarin wordt concreet op welk duurzaam alternatief een wijk of buurt overgaat, per wanneer en welke maatregelen daarvoor nodig zijn. Participatie door bewoners bij het opstellen van dit plan is van extra belang in de warmtetransitie aangezien hun inzet nodig is om deze te laten slagen. Omdat er achter de voordeur van bewoners veranderingen nodig zijn, is de impact voor hen bovendien groot. Dit maakt dat er hogere eisen nodig zijn voor het participatieproces en de mate van betrokkenheid dan bijvoorbeeld bij de aanleg van een speeltuin. Gemeenteraadsleden kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de kwaliteit van participatie door er voorwaarden aan te stellen. Dit artikel bespreekt hoe de gemeenteraadsgriffie de raad in positie kan brengen.

Welke rol zien griffiers raadsleden nu oppakken in participatieprocessen?

Een belangrijke eerste, redelijk voor de hand liggende, nuancering bij het antwoord op deze vraag is dat ‘de gemeenteraad’ niet bestaat. Er zijn vooral individuele raadsleden waarvan er een aantal mogelijk op verschillende manieren een vinger aan de pols kunnen en willen houden bij de warmtetransitie. In het algemeen wordt ‘de raad’ gezien als de hoeder van het democratische besluitvormingsproces en de kwaliteit van de uitvoering van besluiten. Hij heeft de verantwoordelijkheid ervoor te zorgen dat de overheid er is voor alle burgers, ook zij die minder enthousiast zijn over de warmtetransitie. Deze rol is extra van belang in de warmtetransitie, omdat de schaal en impact op de wijk van deze transitie groter is dan bij bijvoorbeeld het vervangen van de riolering. Er zijn verschillende manieren om afspraken over participatie vast te leggen. Via de algemene participatieverordening of met specifieke voorwaarden bij het vaststellen van de transitievisie warmte of een uitvoeringsplan daarvoor.

Hoe ondersteunt de griffie de gemeenteraad nu om zijn rol te kiezen bij participatie?

De griffies ondersteunen de gemeenteraad al op verschillende manieren bij participatie in de warmtetransitie. Als griffie zorg je er vooral voor dat het democratisch proces goed loopt. Je helpt de raad dit proces te organiseren, zodat zij zich op de inhoud en hun rol kunnen focussen. Je bent primair ondersteunend en hebt vooral een rol wanneer de raad deze voor zichzelf ziet. Maar, je bent ook een ‘ideeënleverancier’, waarbij je inspiratie opdoet en dat aan de raad meegeeft ter overweging. De precieze rolopvatting verschilt per griffiemedewerker en de rolopvatting van de griffie binnen de lokale politieke cultuur. Sommigen stellen zich terughoudender op met het inspireren en activeren van de raad dan anderen. Dat maakt veel uit voor de rol die zij innemen, met name wanneer de raad geen rol voor zichzelf ziet bij participatie in de warmtetransitie.

Er zijn mooie voorbeelden van hoe de griffies de gemeenteraden al ondersteunen:

• Startnotitie en bespreking met de raad
• Beginnen met startnotities en capaciteit
• Aansprekende spreker uitnodigen
• Werkbezoek organiseren

Hoe ondersteunt de griffie de gemeenteraad nu om zijn rol te kiezen bij participatie?

De griffies ondersteunen de gemeenteraad al op verschillende manieren bij participatie in de warmtetransitie. Als griffie zorg je er vooral voor dat het democratisch proces goed loopt. Je helpt de raad dit proces te organiseren, zodat zij zich op de inhoud en hun rol kunnen focussen. Je bent primair ondersteunend en hebt vooral een rol wanneer de raad deze voor zichzelf ziet. Maar, je bent ook een ‘ideeënleverancier’, waarbij je inspiratie opdoet en dat aan de raad meegeeft ter overweging. De precieze rolopvatting verschilt per griffiemedewerker en de rolopvatting van de griffie binnen de lokale politieke cultuur. Sommigen stellen zich terughoudender op met het inspireren en activeren van de raad dan anderen. Dat maakt veel uit voor de rol die zij innemen, met name wanneer de raad geen rol voor zichzelf ziet bij participatie in de warmtetransitie.

Platform31

Kennis- en netwerkorganisatie Platform31 ziet de trends in stad en regio. Ze verbinden beleid, praktijk en wetenschap rondom actuele vraagstukken en komen tot een aanpak waarmee bestuurders, beleidsmakers en uitvoerders direct aan de slag kunnen. Voor een reeks van vier artikelen over de rol van raadsleden in de warmtetransitie ging Platform31 in gesprek met bewoners en raadsleden. Lees hier het volledige artikel.

Meer informatie

Wil je meer weten over participatie? Klik dan hier

Wil je in contact komen met andere raadsleden? Klik dan hier voor raadinbeweging.nl