Permanente communicatie kan opkomst gemeenteraadsverkiezingen vergroten

DEN HAAG – Twitter en Facebook als nieuwe technologieën gebruiken om zo tijdens de gehele raadsperiode in gesprek te blijven met de inwoners kan de verbindende rol van de gemeenteraad tussen bestuur en inwoners versterken. Dit kan een bijdrage leveren aan het verhogen van de opkomst tijdens de gemeenteraadsverkiezingen. De huidige gemeentelijke campagnes om de opkomst te verhogen werken namelijk niet.

Dit blijkt uit onderzoek naar de effectiviteit van de gemeentelijke (communicatie-)inzet voor de gemeenteraadsverkiezingen, uitgevoerd door onderzoekers van de Tilburgse School voor Politiek en Bestuur (TSPB) en gemeentelijk onderzoeksbureau O&BI van Rotterdam. Het onderzoek Verbetering op komst is woensdag gepresenteerd in de Burgerzaal in het Stadhuis van Rotterdam

Ook rol voor gemeenteraad

Om de opkomst van inwoners naar de verkiezingen te vergroten, is het nodig dat de manier van stemmen wordt gemoderniseerd. Stemmen met het potlood is niet meer van deze tijd waarin inwoners met apps op hun smartphone overal hun mening kunnen geven, betoogde burgemeester Marjan van Kampen-Nouwen uit Schagen. “Iedereen moet op zijn eigen manier kunnen stemmen. Met een mobieltje of op de eigen pc. We moeten echt iets doen met de steminstrumenten”, zei Arno Brok, burgemeester van Dordrecht en voorzitter van het Genootschap van Burgemeesters. De burgemeesters onderstreepten dat een permanente campagne nodig is. “Het gaat om herkenbaarheid en nabijheid. Juist lokale partijen slagen daarin goed”, aldus Brok. “Wat mij opvalt is dat de wethouder van de lokale partij nooit in het stadhuis is. De andere wethouders worden daar zenuwachtig van, maar wat ik zie is dat de wethouders van lokale partijen verantwoording afleggen in de wijken”, constateerde Tjerk Bruinsma, waarnemend burgemeester van Leerdam.

Om nabijheid en herkenbaarheid te vergroten, is er ook een rol voor de gemeenteraad. ‘Wil je herkenbaar zijn, moet je je niet inzetten in de laatste zes weken voor de verkiezingen, maar drie of vier jaar lang. Wij gaan daarom in Haarlemmermeer met de raad naar alle basisscholen’, aldus John van Rhee, griffier in Haarlemmermeer en raadslid in Alkmaar. ‘De raad moet meer naar buiten treden want dan krijg je tegenspraak en meespraak’, stelde Frans Molenkamp, raadslid in Oss en actief in de commissie opkomst in de Brabantse gemeente. Volgens de Amersfoortse burgemeester Lucas Bolsius is het belangrijk dat de burgemeester altijd bereikbaar is. ‘Dus moeten telefoonnummer en emailadres altijd beschikbaar zijn voor de inwoners’, aldus Bolsius.

Ruimte om te experimenteren

Om de democratie te versterken en daarmee de opkomst van inwoners bij de verkiezingen te vergroten, is het nodig dat de raad en de rest van het gemeente bestuur permanent actief is om verbinding te maken met de samenleving. Gemeenten en gemeenteraden moeten daarom ruimte krijgen om te experimenteren, betoogde Jaap Paans, burgemeester van Alblasserdam en als voormalig griffier van Rotterdam initiatiefnemer van het onderzoek Verbetering op komst. Volgens Paans is er meer onderzoek nodig naar waarom kiezers wegblijven en is het ook belangrijk dat gemeenten beter in beeld krijgen waarom inwoners wel gaan stemmen voor landelijke verkiezingen en niet voor gemeenteraadsverkiezingen.

Extra stembureaus en langdurige aandacht lokale media

Een korte campagneactie heeft weinig effect maar het vergroten van het aantal stembureaus. Ook de faciliteiten eromheen als een betere bewegwijzering en de locatie van het stembureau zijn van belang voor een hogere opkomst. Daarnaast heeft langdurige aandacht in de lokale en regionale media over het lokaal bestuur ook een positieve invloed op de opkomst. Paans sloot dan ook af met de oproep om meer te experimenteren buiten de wettelijke kaders, het opzetten van een landelijk vervolgonderzoek en het opstellen van een gezamenlijke agenda en plan van aanpak door de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, Nederlands Genootschap van Burgemeesters, Vereniging van Griffiers, Vereniging Nederlandse Gemeenten en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Het rapport ‘Verbetering op komst’ is te lezen via deze link.