Politieke kleur burgemeester doet er minder toe voor raad

Politieke kleur burgemeester doet er minder toe voor raad

9 september 2021 Terug naar overzicht Kennis & onderzoek

De politieke kleur van de burgemeester is steeds minder belangrijk. Gemeenteraden, die sinds 2002 de keuze van de burgemeester bepalen, kiezen de laatste jaren steeds vaker voor een partijloze burgemeester. Nederland telt dertig burgemeesters die geen lid zijn van een landelijke partij of het lidmaatschap zelfs hebben opgegeven. In 2021 kwamen er zelfs zes partijloze burgemeesters bij, onder meer in Alkmaar en Waalwijk.

Gemeenteraden selecteren veel vaker aan de hand van een competentieprofiel. Ze letten er daarbij op of de solliciterende burgemeester bijvoorbeeld vaardig is in netwerken maar ook of de kandidaat een binding heeft met de streek. “De link met de lokale gemeenschap komst vaker terug”, aldus onderzoekster Sabine van Zuydam.

Geen Haagse regie

Van Haagse regie op de benoeming van burgemeesters is geen sprake meer. Voor 2002 koos de minister van Binnenlandse Zaken, al dan niet in overleg met kabinet en Tweede Kamer, in een kwart van de gevallen voor een andere burgemeester dan de voorkeurskandidaat van de gemeenteraad. In 2002 werd het systeem veranderd: de gemeenteraad doet sindsdien een openbare aanbeveling van de eerste kandidaat. De minister mag alleen op zwaarwegende gronden afwijken van de voorkeurskandidaat van de gemeenteraad. Politieke kleur is geen zwaarwegende grond. Dat er dertig partijloze burgemeesters zijn, noemt voormalig Tweede Kamerlid en oud-burgemeesterslobbyist Dick DeCloe opmerkelijk. Maar hij stelt vast dat het systeem dat in 2002 is ingevoerd werkt: de gemeenteraad maakt uit wie burgemeester wordt, en niet politiek Den Haag. “We zien de opkomst van niet-gebonden partijen en de vruchten van het nieuwe systeem: politieke kleur doet er minder toe”, aldus DeCloe in een artikel in Binnenlands Bestuur over de forse groei van het aantal partijloze burgemeesters.

Meer informatie