Problemen in jeugdzorg door samenwerkende raadsleden aangepakt

DORDRECHT/DEN HAAG Om meer sturing te kunnen geven aan de uitvoering van de jeugdhulp bedachten raadsleden van gemeenten in de jeugdzorgregio Zuid-Holland Zuid een systeem van ’bouwstenen’ voor zienswijzen. Dit om zonder verlies van lokale inkleuring samen meer te bereiken.

Verantwoordelijke wethouders in de regio kunnen door het gebruik van dezelfde bouwstenen door hun raden met een zoveel mogelijk gelijkluidende opdracht op pad worden gestuurd. De hoop is dat ze minder vaak met lege handen ‘thuis’ komen van het algemeen bestuur. Verder wisselen de raadsleden uit deelnemende gemeenten periodiek onderling informatie uit en organiseren ze naar behoefte informele bijeenkomsten waar ze worden bijgepraat door ouders van kinderen met een jeugdhulpbehoefte.   

Eén serviceorganisatie, 17 gemeenten

Een kleine toelichting: in Zuid-Holland Zuid wordt de jeugdhulp voor de drie subregio’s Drechtsteden, Hoeksche Waard en Alblasserwaard/Vijfheerenlanden uitgevoerd door de Serviceorganisatie ZHZ (SOJ). Namens de 17 deelnemende gemeenten doet het samenwerkingsverband zorginkoop, contractering, budgetbeheersing en accountmanagement. Indicering gebeurt op lokaal niveau, door jeugdteams. Wethouders van de gemeenten vormen het bestuur van de Serviceorganisatie. Gemeenteraden kunnen hun invloed vooral doen gelden door zienswijzen te geven op bestuursbesluiten.

Ouders sloegen alarm

Afgelopen voorjaar sloegen ouders via het Ouderplatform ZHZ alarm over de uitvoering van de jeugdhulp door de SOJ. Persoonsgebonden budgetten en zorg in natura voor zorgintensieve kinderen werden volgens hen onterecht afgewezen of liepen onverantwoord veel vertraging op.

‘Het moment lijkt bereikt dat vereende inspanning nodig is’, schreven de Dordtse voorzitters van commissie sociale leefomgeving Cor van Verk (PvdA) en Sandra Wemmers (Beter Voor Dordt) daarop aan de fractiewoordvoerders jeugdhulp van de andere zestien gemeenteraden.

‘De boosheid van ouders richtte zich vooral op de SOJ’, zegt Van Verk terugkijkend. ‘Dat zijn ook maar gewoon ambtenaren die uitvoering geven aan bestuurlijke beslissingen op basis van gemeenteraadsbesluiten. Als je als inwoner iets wilt veranderen, moet je bij gemeenteraden beginnen.’

Ontnuchterende bijeenkomst

Met ondersteuning van de griffie in centrumgemeente Dordrecht werd binnen drie weken een bijeenkomst georganiseerd waar ouders hun verhaal kwijt konden aan volksvertegenwoordigers uit de hele regio. Die ontnuchterde veel raadsleden, vertelt Van Verk. ‘We hadden niet verwacht dat er zoveel misliep’. De ouders beklaagden zich over wachtlijsten bij (vooral) specialistische zorg en als gevolg daarvan verergering van problemen, over verstrikt raken in jargon, juridisering van problemen en de noodzaak advocaten in de arm te nemen. Een klacht was ook dat er bij afwijzingen onvoldoende mogelijkheden zijn tot bezwaar en beroep, als geen formele beschikking wordt afgegeven.

Na de bijeenkomst vormden enkele raadsleden, onder wie Van Verk, een informele werkgroep. Die heeft de bouwstenen voorbereid. Inmiddels is de vraag of er een officiële raadswerkgroep jeugdhulp namens de hele regio moet komen.

Sterk middel voor greep op jeugdzorg

Het streven waar mogelijk gelijkluidende zienswijzen in te dienen ziet Van Verk als een sterk middel om meer greep te krijgen op de jeugdhulp in een gemeenschappelijke regeling. ‘Individuele raden geven misschien wensen of bedenkingen mee aan hun wethouder in het gemeenschappelijk bestuur. Maar dat bestuur beslist eigenstandig over de uitvoering van beleid. Bijna overal kregen gemeenteraden van hun bestuurders te horen: ik heb geprobeerd uw standpunt naar voren te brengen, maar verloor het in de discussie, jammer.’

De bouwstenen zijn door een aantal gemeenteraden ook gebruikt, of toegevoegd aan een de zienswijze voorgesteld door hun college. ‘Als 17 wethouders met grosso modo vergelijkbare boodschappen op pad worden gestuurd, moeten er toch wel heel goede redenen zijn om daarvan af te wijken.’

Inherent aan model

Piet de Gruijter, raadslid van de SGP in de gemeente Molenwaard, laat zich minder scherp uit over de afstand tot het bestuur van de Serviceorganisatie ZHZ. Dat is volgens hem een gegeven en inherent aan het model. ‘Gezien de complexiteit van de vraagstukken en het domein en de deskundigheid die nodig is in het sociale domein beschik je als kleine gemeente over te weinig bestuurskracht. Daar kun je niet omheen. We hebben elkaar echt nodig in deze regio.’

Hem bereikten uit de Molenwaardse samenleving geen klachten dat inwoners met problemen door de Serviceorganisatie onvoldoende geholpen werden.

Plattelandskarakter

De Gruijter vermoedt dat door het plattelandskarakter en de sterk confessionele signatuur van zijn gemeente, in dorpshuizen en structuren rondom de kerken problemen vroegtijdig worden gesignaleerd.  ‘De raadsleden in Molenwaard hebben korte lijnen met de samenleving enerzijds en met het gemeentebestuur anderzijds, zodat signalen snel worden opgepakt. Als het gaat om het inzetten van het eigen netwerk bij problemen hebben wij een sterke traditie van nabuurhulp. Voor een huishouden met een hulpbehoefte staan zo tien vrouwen klaar.’

De ontmoeting met het Ouderplatform noemt De Gruijter ‘confronterend’. ‘Of het nu één of twee of tien situaties betreft waar gezinnen tussen wal en schip vallen, ieder gezin of kind in de knel is er een teveel.’ Hij benadrukt: ‘Maar laten we vooral ook zien wat er goed gaat.’

Bijeenkomst Regionale samenwerking

Voor raadsleden en andere belangstellenden houdt Raadslid.Nu op donderdag 14 december in Dordrecht een seminar. Resultaten van een landelijk raadsledenonderzoek over regionale samenwerking worden gepresenteerd en raadsleden gaan in debat over hoe meer grip te krijgen op regionale samenwerking. Voor meer informatie, klik hier.

Voor meer informatie hoe raadsleden in regio's proberen grip te krijgen op regionale samenwerking, klik hier voor publicaties in de Raadslid.Nu-serie In de ban van regionale samenwerking.

Auteur: Yvonne Jansen

Bron: Raadslid.Nu, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, 7 december 2017.  

Social media: Raadslid.Nu is ook te volgen op Twitter (@RaadslidNu), Facebook en LinkedIn.

Raadslid.Nu werkt in de aanloop van de raadsverkiezingen van 2018 aan een nieuw opleidingsprogramma voor raad en raadsleden, het moderniseren van het competentieprofiel van een raadslid, een nieuw competentieprofiel en houdt extra bijeenkomsten voor raadsleden en kandidaat-raadsleden, zie: Klaar voor 4 jaar!

Raadslid.Nu is de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.

Wist u dat sinds de wijziging van het rechtspositiebesluit voor raads- en commissieleden, de gemeente de contributie van de beroepsvereniging vergoedt, waarvan een raadslid in verband met de uitoefening van zijn functie lid is.