Raad gaat over eigen budget
DEN HAAG - De economie toont voorzichtige tekenen van herstel. In gemeenten zal bij de behandeling van de begroting echter het thema bezuinigen (ombuigingen) vrijwel overal de klok slaan.
Ook het budget voor de gemeenteraad en haar ondersteuning (griffie en rekenkamer) ontspringt daarbij de dans meestal niet. Maar wie gaat nu over de bezuinigingen op het raadsbudget? Is dat iets waar het college van B&W in de begroting van zegt: “Ook u als raad kan net als de ambtelijke organisatie met 10% minder toe”? Of is dat iets waar het college misschien een opvatting over mag hebben, maar waar de raad altijd zelf het initiatief voor moet nemen en een eigen besluit op moet nemen?
Raad gaat over eigen budget
Voor ons is op die vraag het antwoord simpel: het is de raad die over het eigen budget gaat. Het college moet terughoudendheid betrachten om zo maar een budgettaire taakstelling aan de raad op te leggen. De consequentie daarvan is dat het dus ook de raad zelf is die moet bepalen of er bezuinigd moet worden op het raadsbudget en hoe die bezuiniging moet worden ingevuld. De griffier zal in de meeste gevallen zelf de vinger aan de pols houden en overleg hebben met de ambtelijke organisatie over het budgettaire plaatje, inclusief bezuinigingen. Na consultatie in het Presidium en/of het fractievoorzittersoverleg kan het college vervolgens wel een voorstel over de bezuiniging op het raadsbudget in de begroting opnemen. Tijdens de raadsbehandeling is het vervolgens de raad die aan zet is. Het college heeft dan slechts een informerende rol.
Solidaire gemeenteraad
Symboolpolitiek ligt, als het gaat om bezuinigingen op het raadsbudget, op de loer. De raad is solidair met de inwoners en de bedrijven die door de economische crisis worden getroffen. De raad is solidair met de ambtelijke organisatie waar offers worden gevraagd. Helemaal niks mis mee. De keerzijde van die medaille is alleen dat door bezuiniging de raad zichzelf ook tekort kan doen in de uitvoering van haar kaderstellende, controlerende en volksvertegenwoordigende rol. De griffie wordt uitgekleed, de rekenkamercommissie krijgt nauwelijks meer onderzoeksbudget, het eigen onderzoeksbudget wordt wegbezuinigd, scholing dat doen we niet meer, werkbezoeken, internetuitzendingen en burgerparticipatie… het kan allemaal wel minder of zelfs komen te vervallen.
Natuurlijk, het ambtelijk apparaat moet ook bezuinigen. De omvang van het ambtelijk apparaat geeft echter ook meer ruimte om voor- en tegenvallers tegen elkaar weg te strepen. Deze veerkracht kent het – in dat opzicht bescheiden – raadsbudget niet.
Inperking gevaar voor rollen van de raad
Resultaat van dat alles: de dualistische raadstijger maakt als hij niet uitkijkt zichzelf tandeloos door de eigen mogelijkheden in te perken en weet niet meer de slag te maken naar een goede kaderstellende, controlerende en volksvertegenwoordigende rol.
En dan is er nog het fenomeen van de raadsvergoeding. Deze kan maximaal 20% worden gekort door de raad zelf. Maar ook hier een waarschuwing om goed te kijken naar de effecten. De inzet die raadsleden plegen staat vaak in geen verhouding tot de raadsvergoeding. Er zijn raadsleden die minder gaan werken om het raadslidmaatschap uit te voeren en zij gebruiken de vergoeding om het inkomensverlies op te vangen. Wij zijn van mening dat het ambiëren van het raadslidmaatschap vanwege de raadsvergoeding geen goede drijfveer is. Maar andersom kan de raadsvergoeding wel net het verschil maken of men de stap naar het raadslidmaatschap wil zetten Voorzichtigheid is dus geboden en als er dan al wordt ingegrepen, doe dat dan bij de verkiezingen en kondig het van tevoren aan, zodat kandidaten weten waar ze aan toe zijn.
Raad moet zelf kritisch kijken naar eigen werkwijze
Is dit nu een pleidooi om alles maar het oude te laten? Om overal in de gemeente bezuinigen, maar vooral niet in het eigen raadsvlees te snijden? Geenszins! Wij pleiten voor een systeem waar de raad zelf kritisch is op de effectiviteit en de efficiency van de eigen werkwijze en organisatie in brede zin (van raadsvergoeding, de bezetting van de griffie, de communicatieactiviteiten, het onderzoeksbudget, het budget voor de rekenkamer(commissie), het communicatiebudget tot en met het vergadermodel en alles wat daar tussenin zit). Kritisch betekent het stellen van de vraag: wat hebben wij nodig om onze rol goed te kunnen vervullen en wat betekent bezuinigen voor onze effectiviteit? Wij pleiten er aldus voor om, gelet op de bijzondere positie van de raad, een gesprek over bezuinigingen op het budget altijd aan te vliegen vanuit de inhoud en niet alleen maar door een kale vergelijking te maken met bezuinigingen op andere onderdelen van de organisatie.
Raadslid.Nu biedt met de tool voor het werkgeverschap van de griffie overigens een goed instrument om beleidsinhoudelijk na te denken over welk type raad men wil zijn.
Frank Rozenberg (secretaris Raadslid.nu en raadslid in Leidschendam-Voorburg)
Paul van Ruitenbeek (griffier Alphen aan den Rijn en bestuurslid Vereniging van Griffiers)