"Raad heeft wet uitdaagrecht niet nodig"
Het uitdaagrecht mag de kaderstellende rol van de raad niet aantasten, stelt de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden. De vereninging stelt dit in een reactie op het wetsvoorstel uitdaagrecht; het uitdaagrecht biedt inwoners de mogelijkheid een gemeentelijke taak over te nemen als zij menen dat beter of goedkoper kan. De vereniging steunt het voorstel, mits de raad als hoogste bestuursorgaan altijd de kaders mag bepalen.
De wet uitdaagrecht (pdf) is een specifieke vorm van participatie in de uitvoeringsfase. Inwoners of andere maatschappelijke partijen kunnen een verzoek indienen bij de gemeente om een gemeentelijke taak over te nemen, als zij dit beter of goedkoper kunnen uitvoeren. Dit verzoek betekent dus dat de gemeente wordt uitgedaagd. Het uitdaagrecht is beter bekend onder de naam Right to Challenge.
In Nederland zijn er ongeveer 130 gemeenten die al experimenteren met het uitdaagrecht. Hierbij zijn twee varianten te onderscheiden. Bij de eerste variant gaan de inwoner of maatschappelijke partij de uitvoering overnemen. Een voorbeeld hiervan is het overnemen van het beheer van een sportzaal. De inwoner of maatschappelijke partij beheert dan de sportzaal in plaats van de gemeente. Bij de tweede variant bepalen de inwoners hoe een gemeentelijke taak moet worden uitgevoerd, maar voeren zij die niet zelf uit. Een voorbeeld hiervan is het groenonderhoud. Vanuit de inwoners of een maatschappelijke partij worden de kaders voor het uitvoeren vastgesteld en een groenbedrijf voert het uit.
Consultatiebrief
Er zitten nog wel wat haken en ogen aan het voorstel, benadrukt het bestuur van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden in de consultatiebrief (pdf). Het uitdaagrecht kan namelijk botsen met de kaderstellende rol van de raad. De raad moet als hoogste bestuursorgaan de mogelijkheid behouden om beslissingen te kunnen nemen.
De gevolgen van het uitdaagrecht op de gemeentelijke besluitvorming en de positie van de gemeenteraad zijn onduidelijk. Daarom pleit het bestuur voor periodiek evalueren van het uitdaagrecht en voor verdere ontwikkeling van dit participatie-instrument.
Het vastleggen van het uitdaagrecht leidt niet automatisch tot meer betrokkenheid van inwoners bij de lokale democratie. Het blijft zoeken naar methoden om de betrokkenheid onder inwoners te vergroten.
Als laatste merkt het bestuur op dat het belangrijk is om heldere verwachtingen naar inwoners te scheppen. Het wetsvoorstel zoals het er nu bijligt, kan voor verwarring kan zorgen. Het uitdaagrecht is namelijk alleen van toepassing op volledig autonome taken van de gemeente en niet op medebewindstaken. Deze onduidelijkheid kan verwarring veroorzaken en daarmee negatieve gevolgen hebben voor de positie van de raad.
