Raad mag niet op stoel kiezer plaatsnemen

De gemeenteraad mag de kandidatuur van een kandidaat-raadslid wel toetsen, maar kan niet op de stoel van de kiezer gaan zitten. Een kandidaat-raadslid beoordelen op wat wettelijk voor een raadslid is verboden, is daarom onwenselijk. De gemeenteraad gaat niet over de eigen samenstelling. Daar gaat de kiezer over en zo heeft de Kieswet dat ook duidelijk vastgelegd. 

De vraag of de gemeenteraad een kandidatuur van een kandidaat-raadslid inhoudelijk kan beoordelen, heeft zich voorgedaan in de gemeente Almelo. De raad van Almelo liet aanvankelijk het kandidaat-raadslid Middelkamp niet toe omdat deze als niet-raadslid juridische procedures voerde tegen de gemeente. Een gekozen raadslid kan en mag geen procedures voeren tegen de eigen gemeente.

Advies VNG

De kwestie draaide om artikel 15 lid 1 van de gemeentewet. Dit artikel geeft aan wat voor raadsleden verboden handelingen zijn, bijvoorbeeld juridische procedures tegen de gemeente voeren. De raad in Almelo beoordeelde de activiteiten van het betreffende kandidaat-raadslid vanuit de veronderstelling dat hij dat ook als raadslid zou gaan doen. Almelo is volgens Gerrit Hagelstein, griffier in Ede, en Olaf Schuwer, zelfstandig adviseur decentraal overheidsrecht, op het verkeerde been gezet door teksten op de website van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Daar stond te lezen over het onderzoek dat de gemeenteraad uitvoert, via de commissie geloofsbrieven, op kandidaat-raadsleden: ‘Bij het onderzoek zal ook de gedragscode (artikel 15, derde lid, van de Gemeentewet) betrokken moeten worden. In deze code zijn onder meer bepalingen opgenomen over al dan niet toegestane nevenfuncties.” (..).  Daarnaast zijn er ook verboden handelingen voor een raadslid. Deze zijn opgenomen in artikel 15 van de Gemeentewet. Als hiervan sprake is op het moment van aanvaarding van het raadslidmaatschap zal hiervoor een oplossing gezocht moeten worden door de benoemde persoon voordat hij of zij daadwerkelijk als lid kan worden toegelaten.’

Strijdig met Kieswet

Hagelstein en Schuwer concluderen in een artikel over de kwestie op Gemeente.nu dat de informatie van de VNG elke basis mist in de Kieswet. “Om die reden mogen gemeenteraden naar onze mening geen uitvoering hieraan geven. Dat is de afgelopen weken helaas wel gebeurd. Zo heeft de gemeenteraad van Almelo een rechtmatig benoemd persoon de toegang tot de raad aanvankelijk ontzegd.”

Het onderzoek dat de raad in Almelo uitvoerde is volgens Hagelstein en Schuwer daarom in strijd met de Kieswet. “Een dergelijk onderzoek ondergraaft het democratisch proces dat met de verkiezingen was ingezet. Bedenk hierbij dat de raad niet over zijn eigen samenstelling gaat. Daar is de kiezer en de Kieswet voor.” 

Meer informatie

Het artikel van Hagelstein en Schuwer op Gemeente.nu

Wil je meer weten over je rechten als raadslid ga naar onze websitepagina rechten van het raadslid.