Raadsakkoord: versterking van de positie van de raad?

Raadsleden van de oppositie klagen nog wel eens dat coalitiepartijen in het collegeakkoord alles hebben dichtgetimmerd. Een raadsakkoord kan daar verandering in brengen. Maar wat is een raadsakkoord? Waarom wordt ervoor een raadsakkoord gekozen? En wat zijn de overwegingen om voor een raadsakkoord te kiezen?De Leerkring Raadsakkoorden voor griffiers heeft een handreiking geschreven waarin zij op deze vragen ingaan. Met handige tips voor raadsleden!

Een raadsakkoord is een raadsbrede overeenstemming over inhoudelijke thema’s op hoofdlijnen en soms ook het politiek-bestuurlijke proces, vastgelegd in een document. Raadsakkoorden worden vrijwel altijd afgesloten na de gemeenteraadsverkiezingen, maar dit is niet altijd het beste moment. Bij verkiezingen worden immers de verschillen benadrukt, bij een raadsakkoord wordt juist gezocht naar overeenstemming.

Sterkere positie van de raad

Het sluiten van een raadsakkoord kan verschillende doelen hebben. Zo versterkt een raadsakkoord de positie van de raad doordat de raad vroegtijdig betrokken wordt bij de totstandkoming en uitvoering van beleid. Ook de inwoners en belanghebbenden kunnen in een vroeg stadium betrokken worden bij het opstellen van het raadsakkoord.

Verder kan het sluiten van een raadsakkoord zorgen voor een andere dynamiek binnen de raad. De raad moet namelijk op zoek naar overeenstemming, waardoor de nadruk ligt op het uitwisselen van standpunten en minder op de blokken van coalitie en oppositie. Dit kan de onderlinge verhouding tussen de verschillende partijen, maar ook ten opzichte van het college, ten goede komen.

Politieke diversiteit

Een raadsakkoord zorgt ervoor dat onderwerpen waarover de raad het eens is, geen discussie hoeft te voeren en zich dus niet verliest in de details. Als de raad bijvoorbeeld wil investeren in meer groene voorzieningen dan kan dat worden vastgelegd. Zo is er meer ruimte voor lastigere onderwerpen waarover de raad het niet eens is.

Maatschappelijke betrokkenheid

De Leerkring onderzocht de ervaringen van gemeenten met raadsakkoorden. Het blijk dat maatschappelijke betrokkenheid bij de totstandkoming van een akkoord een belangrijke rol speelt. Een aanbeveling is te letten op wie je uitnodigt voor de consultatie, zodat je niet alleen de ‘usual suspects’ uitnodigt, maar ook andere inwoners en groepen die minder zichtbaar zijn. Het lukt ook vaak wel aan het begin van het proces van het opstellen van het raadsakkoord allerlei groepen te betrekken. Maar het bleek een uitdaging om de samenleving in het verdere proces te betrekken. 

Wie is de eigenaar?

Het klinkt mooi een raadsakkoord, maar het voelt ook onwennig. Wat is de rol van het college en de ambtelijke organisatie? Hoe betrek je alle fracties en zorg je dat er niemand buiten de boot valt? Wie is de eigenaar van het proces? Niet alleen de raad is hierin belangrijk, maar ook de griffier, de burgemeester en de gemeentesecretaris. Het is dus een dynamisch speelveld waarin succes niet gegarandeerd is, maar afhangt van alle betrokken partijen.

Handreiking raadsakkoord

De handreiking (pdf) is opgesteld door de Leerkring Raadsakkoorden voor griffiers. Deze leerkring is gestart door het samenwerkingsprogramma Democratie in Actie.