Raadsleden kunnen niet hoofdelijk aansprakelijk gesteld worden voor democratisch genomen besluiten

Naar aanleiding van een nieuw hoofdstuk in de “Chipsholkwestie” in gemeente Haarlemmermeer hadden kamerleden Recourt en Heijnen (beiden PvdA) enkele vragen aan de minister van BZK, Ronald Plasterk,  betreffende de hoofdelijke aansprakelijkheid van volksvertegenwoordigers. De projectontwikkelaar van Chipshol dreigde in juni jongstleden namelijk de raadsleden financieel aansprakelijk te stellen als zij zouden instemmen met een nieuw tracé voor de omlegging van de snelweg A9.

 In een brief aan de Kamer laat minister Plasterk weten dat het niet mogelijk is om gekozen volksvertegenwoordigers, voor een democratisch genomen besluit, hoofdelijk (financieel) aansprakelijk te stellen. Volksvertegenwoordigers dienen in hun vergaderingen te kunnen spreken en besluiten zonder de vrees of dreiging daarvoor persoonlijk te worden betrokken in gerechtelijke procedures. Zij genieten daartoe immuniteit.

De vraag is echter, wie is dan wel (financieel) aansprakelijk in geval van een wijziging van bijvoorbeeld een bestemmingsplan?

In geval van planschade, als gevolg van een wijziging in het bestemmingsplan, kan men in aanmerking komen voor vergoeding door de gemeente. De aansprakelijkheid berust dus bij de gemeente en niet bij individuele bestuurders persoonlijk. In het privaatrecht zal, in de meeste gevallen, de rechtspersoon aansprakelijk worden gesteld. Mocht dit geen soelaas bieden (bijvoorbeeld bij een faillissement), dan kunnen daarnaast bestuurders  - onder bepaalde voorwaarden - door derden aansprakelijk worden gesteld voor onrechtmatig handelen van de rechtspersoon. Artikel 2:1, derde lid BW sluit een dergelijke aansprakelijkheid voor bestuurders van publiekrechtelijke rechtspersonen uit.

De Nederlandse overheid kan geen regres nemen op de eigen volksvertegenwoordigers wegens de wijze waarop zij hun stem hebben uitgebracht. Echter, voor ambtsdelicten (zoals het aannemen van steekpenningen) zijn volksvertegenwoordigers uiteraard wel strafrechtelijk vervolgbaar.