‘Raadsleden: wees niet naïef over ondermijning!’

Raadsleden tijdens de jaarlijkse Dag voor de Raad kregen dit keer adviezen over hoe te zorgen voor veiligheid in hun gemeente en hoe ondermijning te bestrijden. “Leg uw naiviteit over ondermijning af, bevraag uw burgemeester en draag uw college op in gesprek te gaan om zaken in de sfeer van ondermijning uit te zoeken”. “Toon voorbeeldgedrag in uw omgangsvormen” en “probeer niet te reguleren wat illegaal is.”

Het waren een aantal van de vele adviezen die raadsleden kregen tijdens de Dag voor de Raad van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden in Tilburg. Ruim honderdentien raadsleden uit het hele land, niet alleen uit het zuiden, maar ook uit Fryslan en Noord-Holland waren naar Tilburg gekomen om de nieuwste inzichten en informatie te krijgen om de veiligheid binnen hun gemeente te bevorderen en ondermijning te bestrijden.

De deelnemers van de Dag voor de Raad werden welkom geheten door de Tilburgse burgemeester Theo Weterings. Hij onderstreepte het belang van samenwerking tussen raad en burgemeester op het thema veiligheidsbeleid. “De burgemeester moet op veiligheid samen werken met de gemeenteraad.”

Drie raadsleden – Frits van Vugt (Gilze-Rijen), Sanne Heijndijk (Tilburg) en Robert Bosch (Voorst) – kwamen daarna op het podium om te vertellen hoe zij in hun gemeenteraad omgaan met veiligheid en ondermijning. Van Vugt en Heijndijk, beide nieuw in de raad, onderstreepten het belang van het thema maar gaven ook inzicht in de zoektocht als nieuw raadslid naar de rol op het thema veiligheid en ondermijning.

Ondermijning en voorbeeldgedrag

Twee sprekers uit de wetenschap deelden de laatste inzichten over ondermijning en veiligheid. Prof. Emile Kolthoff (hoogleraar criminologie Open Universiteit en lector ondermijning Avans Hogeschool) wees de deelnemers op de voorbeeldgedrag. “De raad moet eerst goed en integer voorbeeldgedrag tonen op eigen omgangsvormen en pas daarna kun je wat aan ondermijning doen.” Kolthoff gaf een aantal duidelijke lessen mee waarmee zij na de Dag voor de Raad aan de slag kunnen. Hij pleitte er onder andere voor om ‘’out of the box’’ te denken en niet altijd de gebaande paden te bewandelen in de strijd tegen ondermijning.

Middelbare scholieren

Prof. Pieter Tops, hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg en lector politie en openbaar bestuur aan de Politieacademie, vroeg in zijn bijdrage om meer bewustzijn van de raadsleden. Ondermijning vindt volgens Tops in heel Nederland plaats en op meer plekken dan men vaak denkt. “De drugswereld is ook neergedaald op middelbare scholen en steeds meer scholieren worden geronseld voor werk in drugshandel wat lucratiever is dan vakken vullen.”

Tops riep raadsleden ook op om hun naïviteit af te leggen als het gaat om ondermijning: “Bevraag uw burgemeester, ga niet te snel mee met de gedachte dat de gemeente moet luisteren naar de wens van verenigingen en bedrijven. En draag uw college op in gesprek te gaan om zaken in de sfeer van ondermijning uit te zoeken.”

Vier deelsessies

De raadsleden verspreidden zich vervolgens over een viertal workshops over veiligheid en ondermijning.

Het Integraal Veiligheidsplan: wat moet de raad met een IVP?

Axel Weggelaar van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid heeft de raadsleden in zijn workshop wegwijs gemaakt in de wereld van het lokale veiligheidsbeleid. Hij pleitte voor meer bewustwording over de belangrijke rol die de gemeente heeft op dit gebied. Er kwamen een aantal concrete lessen naar voren. Vraag bijvoorbeeld elk jaar om een stand van zaken en nodig hiervoor de politie, Openbaar Ministerie en de veiligheidsregio uit. Om tot een goed kader te komen voor het veiligheidsbeleid is het verstandig om maximaal 5 lokale veiligheidsprioriteiten op te stellen. Deze kan de raad vervolgens monitoren en controleren.

De relatie tussen politie en raad

De politie is je beste vriend, luidt het gezegde. Toch zijn veel raadsleden niet snel geneigd om naar de politie te stappen wanneer ze zaken tegenkomen waar een luchtje aan zit. Daar moet snel verandering in komen om gezagsondermijnende geldstromen en criminaliteit in de kiem te smoren.
Raadsleden gaan over de vergunningen en bestemmingsplannen en kunnen in een vroeg stadium al in de smiezen hebben of een ondernemingsplan wel of niet rendabel is, of dat het alleen maar gefinancierd kan worden met zwart geld. De politie Midden-Nederland heeft een speciaal team om dit soort ondermijnende activiteiten in kaart te brengen en om in te grijpen waar nodig. Raadsleden moeten weten dat ze, zelfs bij kleine vermoedens, altijd bij de politie terecht kunnen.

Hoe gaat de raad om met ondermijning?

Ondermijning is een onderwerp wat leeft binnen veel gemeenten. Dit resulteerde in een zeer interactieve workshop van het Landelijke Informatie en Expertise Centrum. Er kwamen uiteindelijk twee duidelijke lessen naar voren uit het sparren tussen de raadsleden en het LIEC. Allereerst kwamen de deelnemers tot de conclusie dat de georganiseerde misdaad, de bron van ondermijning, nog groter, machtiger en complexer is dan men voor deze dag had verwacht. Daarnaast ontstond het besef dat de huidige aanpak van deze georganiseerde misdaad kansloos is. De methode van alleen straffen wanneer men in de fout gaat, zorgt er niet voor dat de problemen in de kiem gesmoord worden.

Omgaan met bedreiging en intimidatie

De norm moet veranderen naar: ''kom niet aan onze mensen'', dat was één van de conclusies tijdens de workshop ‘Omgaan met bedreigingen en nazorg’, gegeven door Ine Spee van het Instituut voor Psychotrauma. Steeds meer raadsleden krijgen te maken met bedreiging en intimidatie. Tijdens deze workshop werd er ingegaan op hoe raadsleden om kunnen gaan met de gevolgen hiervan. In de interactieve workshop werd er ruimte geboden voor raadsleden om hun eigen verhalen te delen, waarna de rest van de groep tot een oplossing voor de casus kwam. Verschillende vormen van bedreiging werden behandeld, waaronder agressie op social media, wat steeds meer aandacht vraagt. Ook werd de nadruk gelegd op sociale steun, niet alleen in de privéomgeving, maar ook vanuit de rest van de raad.

Slotsessie

De Dag voor de Raad werd afgesloten met een plenair slotgesprek van vier raadsleden, Sjir Hansen (Rheden), Aydin Akkaya (Bergen op Zoom), Shirley Soenjoto (Purmerend) en Janice de Jong (Westland), met burgemeester Frank van der Meijden (Laarbeek) en Patrick van den Brink (ex-burgemeester IJsselstein en directeur van het CCV). Zij vertelden hoe raadsleden en burgemeester meer met elkaar kunnen samenwerken op het gebied van veiligheid en bij de bestrijding van ondermijning. Van den Brink wees daarbij nog op twee belangrijke aspecten: “Vrij spreken van raadsleden mag nooit worden beperkt” en “Bedreiging van raadsleden hoort niet bij het raadswerk”.

Reguleren

Emeritus hoogleraar Cyrille Fijnaut verzorgde het slotakkoord van de Dag voor de Raad. In zijn prikkelende bijdrage betoogde hij voor een betere samenwerking tussen de raad en de burgemeester bij de bestrijding van ondermijning. ‘’De raad heeft heel veel mogelijkheden om met de burgemeester samen te werken tegen ondermijning, onder meer met vergunningenbeleid.” En Fijnaut sloot af met een doordenker voor de discussie over de aanpak van de drugshandel. “Je kunt niet iets reguleren wat illegaal is, je kunt alleen reguleren wat legaal is.”

Raadsledenenquête

In de aanloop naar de Dag voor de Raad voerde de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden een enquête uit onder raadsleden over het veiligheidsbeleid binnen de gemeente. Hieruit bleek dat raadsleden zich onvoldoende bewust zijn van de sleutelrol die zij kunnen spelen bij het lokale veiligheidsbeleid. Meer informatie over de resultaten van de enquête kunt u hier vinden: Raad steeds minder bewust van eigen regierol in lokale veiligheid