Raadsvergoedingen in het buitenland: van zitpenning tot een halve ton

Wat verdienen raadsleden in de landen om ons heen? Hoewel er veel stemmen opgaan voor een hogere vergoeding voor raadsleden, lijken Nederlandse raadsleden er niet slecht vanaf te komen ten opzichte van hun collega’s over de grens. Toch is de vergelijking lastig te maken, niet alleen omdat elk land een ander systeem van vergoedingen kent, maar ook omdat in elk land de taken, werkdruk, vereisten en verantwoordelijkheden voor raadsleden anders zijn. 

Alleen Deense raadsleden uit kleine gemeenten (< 40.000 inwoners) ontvangen een hogere vergoeding dan hun collega’s in Nederland, blijkt uit het onderzoek ‘Raadsvergoeding in vergelijking‘. In Frankrijk krijgen raadsleden uit gemeenten met minder dan honderdduizend inwoners geen vergoeding. In het Verenigd Koninkrijk zijn de vergoedingen ongeveer gelijk aan die in Nederland. In Duitsland en België krijgen raadsleden een aanwezigheidsvergoeding. In België bepaalt de raad zelf de hoogte van de presentievergoeding (zitpenning). In Duitsland wordt de hoogte van de vergoeding ook beïnvloed door de duur van de raadsvergadering. Raadsleden met kinderen onder tien jaar ontvangen in Denemarken een extra vergoeding. 

Nederlandse raadsvergoeding

De functie van raadslid wordt in Nederland beschouwd als een (deeltijd) nevenfunctie. Raadsleden krijgen daarom geen salaris, maar een vergoeding voor hun raadswerkzaamheden (bezoldiging). Daarnaast ontvangen raadsleden een tegemoetkoming in verschillende kosten (zoals reiskosten en ziektekosten). De hoogte van de raadsvergoeding hangt af van het aantal inwoners van de gemeente waarin het raadslid actief is. Deze raadsvergoeding is geregeld in het Rechtspositiebesluit raads- en commissieleden van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. 

Vergelijking met andere landen

De vergelijking met andere landen kan niet één-op-één. De invulling van het raadslidmaatschap en de taken van de gemeenteraad verschilt per land. In het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld is het lokaal bestuur verdeeld in twee lagen: de county councils and city councils, waarbij de county als verzameling van verschillende city councils verantwoordelijk is voor bijvoorbeeld educatie, sociale zaken, infrastructuur, brandweer en veiligheid. De city council heeft als taken bijvoorbeeld de afvalverwerking, volkshuisvesting en lokale belastingen. Je zou de county kunnen vergelijken met een regio of provincie in het Nederlandse systeem. Beide lagen voeren ongeveer dezelfde taken uit als de gemeenten in Nederland. Dit voorbeeld geeft aan dat de taken en daardoor ook verantwoordelijkheden van raadsleden behoorlijk kan verschillen, wat een bepalende factor is in de hoogte van de vergoeding.   

Vlaanderen

In Vlaanderen ontvangen de raadsleden een zitpenning per bijgewoonde vergadering van de gemeenteraad of commissie. Er is dus geen vaste raadsvergoeding, maar een presentiegeld voor het bijwonen van vergaderingen. De hoogte van die zitpenning mag door de gemeenteraad zelf worden bepaald, waarbij er wettelijk wel een minimum (€47,81) en maximum (€209,14) bedrag is bepaald. Het gemiddeld bedrag ligt rond de €150 per vergadering. Voor een raadslid die zitting heeft in vijf commissies, kan de vergoeding per maand dus behoorlijk oplopen, al valt deze voor de grotere Vlaamse gemeenten in het niet bij de vergoeding van grotere Nederlandse gemeenten. Net als hun Nederlandse collega’s ontvangen deze raadsleden een onkostenvergoeding voor gemaakte kosten. 

In het Waalse en Duitse gewest geldt een gelijk systeem, waarbij de hoogte van de zitpenning verschilt met de Vlaamse, deze wordt namelijk bepaald door de gewestelijke regering. Het systeem met zitpenningen heeft wel een nadelige kant: schandalen van gemeenten waarin ‘nepvergaderingen’ worden gedeclareerd komen nog wel eens voor. 

Duitsland

De hoogte van de vergoeding in Duitsland is per deelstaat verschillend. In de deelstaat Baden-Württemburg ontvangen de tien raadsleden van Spechbach (1.800 inwoners) ongeveer €20 per vergadering. Ongeveer, aangezien de hoogte van dit bedrag afhangt van de duur van de vergadering. Goed excuus dus om zo efficiënt mogelijk te vergaderen. Daarnaast krijgen ze een jaarlijks bedrag van €120 uitgekeerd. 

In Leimen, een gemeente met ongeveer 26.200 inwoners in dezelfde deelstaat, ontvangen de raadsleden voor een vergadering die twee uur duurt €30 aan presentiegeld, terwijl een vergadering van drie uur €50 oplevert. Naast dit presentiegeld ontvangen de raadsleden een jaarlijkse vergoeding van €600. In vergelijking met een Nederlandse gemeente van deze inwonersgrootte die €958,91 per maand ontvangen, valt in deze Duitse deelstaat de vergoeding van raadsleden per maand lager uit dan de raadsvergoeding van Nederlandse raadsleden.

Daarnaast ontvangen ook deze raadsleden presentiegeld voor het bijwonen van vergaderingen, afhankelijk van het aantal inwoners, maar dat komt nooit boven het belastingvrijgestelde bedrag van €175. 

Verenigd Koninkrijk

In Engeland, Wales, Schotland en Noord-Ierland ontvangen de raadsleden een basic allowance. Deze basic allowance verschilt behoorlijk per gemeente en loopt van £200 (€227) tot £20.000 (€22.700) per jaar. Daarnaast ontvangen raadsleden met extra bevoegdheden nog extra vergoedingen, wat op kan lopen tot wel twee keer het bedrag van de basic allowance. In Manchester, een stad met 541.300 inwoners ontvangen de raadsleden £16.470 (€18.700) per jaar, waarbij het uiteindelijke gemiddelde inclusief extra vergoedingen rond de £25.000 (€28.400) ligt. Het raadslid met de meeste extra vergoedingen kreeg in 2016 maar liefst £57.608 (€65.400) op zijn rekening gestort. 

Een vergelijkbare Nederlandse gemeente van deze inwonersklasse (12x maandvergoeding + onkostenvergoeding) komt ongeveer uit op €30.000. Omgerekend met de wisselkoers is deze vergoeding dus ongeveer gelijk. Grote onderlinge verschillen in het Britse vergoedingensysteem zorgen ervoor dat de raadsvergoeding in kleinere gemeenten lager is dan in Nederland. 

Frankrijk

In Frankrijk is het systeem minder gedifferentieerd dan in Nederland. Franse raadsleden van gemeenten met minder dan 100.000 inwoners ontvangen geen vergoeding, terwijl raadsleden van gemeenten met meer dan 100.000 inwoners een vergoeding van maximaal €228 per maand ontvangen. Een fors verschil dus met de Nederlandse vergoeding. Raadsleden van de grote steden ontvangen een hogere vergoeding, raadsleden in Lyon ontvangen €1.304,98 per maand, uit Marseille €1.856 per maand en in Parijs €4.807,62 per maand. Alle drie de gemeenten liggen boven de 375.000 inwoners, waarbij dus enkel de raadsleden in Parijs meer vergoeding krijgen dan Nederlandse raadsleden in deze inwonerscategorie. 

Denemarken

In Denemarken ontvangen de raadsleden een vaste vergoeding per jaar. Evenals in Nederland is de vergoeding afhankelijk van het aantal inwoners van de gemeente. In gemeenten met minder dan tachtigduizend inwoners ontvangen de raadsleden 89.314 DK per jaar, omgerekend €12.000. Gemeenten met meer dan tachtigduizend inwoners hebben een raadsvergoeding van 107.178 DK per jaar, omgerekend €14.400. Raadsleden in Kopenhagen krijgen nog iets meer: 125.039 DK, dat is €16.800 per jaar. Omgerekend ontvangen de raadsleden dus respectievelijk €1.000, €1.200 en €1.400 per maand. Vergeleken met Nederlandse raadsleden ontvangen Deense raadsleden in gemeenten onder de veertigduizend inwoners meer raadsvergoeding. Alles daarboven is de vergoeding in Denemarken lager dan in Nederland. Leuk detail: raadsleden met kinderen onder de tien jaar ontvangen een extra vergoeding van €1.860 per jaar. 

Meer informatie 

Voor een volledig overzicht van de raadsvergoedingen in andere, ons omringende Europese landen, zie het onderzoek: Raadsvergoeding in vergelijking, 2017, Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.