Regiocommissie als antwoord op de RES?

Gemeenteraden hebben bij de Regionale Energiestrategie (RES) te maken met veel verschillende partijen en verschillende lagen en soorten van bestuur. Het instellen van regiocommissies is een van de manieren om hier als raad grip op te houden. Dat betoogt Marcel Boogers, hoogleraar Innovatie en Regionaal Bestuur aan de Universiteit Twente, in zijn essay Energie en Democratie.

Om de doelen uit het Klimaatakkoord te kunnen halen dienen gemeenten, provincies en waterschappen Regionale Energiestrategieën op te stellen. Om dit te doen is Nederland verdeeld in 30 regio’s. Binnen deze regio’s moeten gemeenteraden, provinciale staten en waterschappen in samenspraak met inwoners, bedrijven, kennisinstellingen en andere maatschappelijke organisaties tot een invulling van het opwekken van duurzame energie komen.

Betrokkenheid van inwoners en instellingen

Een kernpunt van de RES is de betrokkenheid van inwoners, maar ook maatschappelijke partners en bedrijven om tot een gedragen strategie te komen. Organisaties zoals woningbouwcorporaties, kennisinstellingen en belangorganisaties kunnen zowel op bestuurlijk als ambtelijk vlak een rol spelen. In een ambtelijke rol door hun kennis en expertise beschikbaar te stellen in het proces, maar ook bestuurlijk door inbreng te leveren bij het voorbereiden van de besluitvorming of bij de uiteindelijke uitvoering van deze besluitvorming.

Inwoners kunnen daarentegen aan de voorkant van het proces betrokken worden, bijvoorbeeld met een 'burgertop'. Zo organiseerde Steenwijkerland een succesvolle burgertop over duurzame energie. Hierbij heeft de input van 300 inwoners geresulteerd in een besluit dat vervolgens door de gemeenteraad is aangenomen.

Regiocommissies

Om de verschillende lokale volksvertegenwoordigers bij het begin van de besluitvorming te betrekken stelt Boogers voor regiocommissies in te stellen. Deze commissies bestaan uit vertegenwoordigers van elke fractie van gemeenteraden, provinciale staten en het waterschap. Deze commissies komen in samenspraak tot beeldvorming en oordeelsvorming met betrekking tot het opwekken van duurzame energie binnen hun regio. Dit wordt vervolgens als gezamenlijk advies aangeboden aan de verschillende bestuursorganen. Boogers betoogt dat door deze vroege betrokkenheid van onder andere de gemeenteraad, het aannemelijker is dat de uiteindelijke Regionale Energiestrategie door de gemeenteraad aangenomen zal worden.

Stappen richting een RES

Binnen het proces van het opstellen van een RES zijn er verschillende sleutelmomenten waarbij invloed kan worden uitgeoefend en besluiten moeten worden genomen. Om dit overzichtelijk te maken verdeelt Boogers dit proces in zes stappen. Om op latere momenten in het proces voldoende draagvlak en ruimtelijke kwaliteit te hebben, is het van belang om bij de start een goede basis met gedegen toetsingscriteria op te stellen. Boogers ziet hier een rol weggelegd voor een regiocommissie, bestaande uit vertegenwoordigers van gemeenteraden, Provinciale Staten en AB van het waterschap. Deze commissie zou met een gezamenlijk gedragen advies aan de verschillende bestuursorganen moeten komen. Aan de hand van deze criteria kan vervolgens een analyse van de behoefte van energie, het te verwachten aanbod en de hiervoor benodigde infrastructuur worden gemaakt. Wanneer deze drie factoren bekend zijn kan er worden gezocht naar de zoekgebieden waar deze drie zaken gerealiseerd dienen te worden.

Bovenstaande drie stappen resulteren in een concept-RES die voorgelegd kan worden aan de verschillende decentrale bestuursorganen. Dit is echter geen verplichting. Boogers raadt het in zijn essay wel aan, om deze bestuursorganen zo te laten toetsen of de concept-RES binnen de toetsingscriteria van stap één passen. Na toetsing van de concept-RES door het PBL en het Nationaal Programma RES kunnen er afspraken gemaakt worden over de realisatie van de opwekking, transport en opslag van de duurzame energie. Om hierbij voor voldoende draagvlak te zorgen kunnen inwoners geraadpleegd worden over de uitvoering van de RES.

Tot slot toetst de regiocommissie of deze realisatievoorstellen ook voldoen aan de toetsingscriteria die bij de start van het proces zijn vastgesteld. Wanneer dit het geval is kunnen de regiocommissies een advies aan de gemeenteraden, provinciale staten en het AB van het waterschap sturen. Zij moeten de RES uiteindelijk formeel vaststellen.

Meer informatie

Het volledige essay van Marcel Boogers is hier te raadplegen: Energie en democratie. De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden organiseert een aantal bijeenkomsten over de rol van de raad binnen de RES. Voor een overzicht van deze bijeenkomsten en de mogelijkheid tot aanmelden kunt u onze agenda raadplegen: agenda. Meer informatie over de Regionale Energiestrategie en de keuzes die u hierbij kunt maken kunt u tevens vinden op onze digitale leeromgeving. De informatiekaart over de RES kunt u hier vinden: informatiekaart RES.